Thuế quan do Mỹ áp đặt từ Tháng Tám, 2025, có thể làm giảm đến một phần năm trị giá hàng hóa của Việt Nam xuất cảng sang thị trường Hoa Kỳ.
Tình trạng hỗn loạn sau khi Mỹ tăng phí visa H-1B
Việt Nam là nước bị ảnh hưởng nhiều nhất tại khu vực Đông Nam Á vì cũng là nước xuất cảng sang Mỹ nhiều nhất ở khu vực, theo phân tích của Chương Trình Phát Triển Liên Hiệp Quốc (United Nations Development Programme – thường được viết tắt là UNDP).
Việt Nam là nước xuất cảng sang Mỹ nhiều đứng hàng thứ sáu trên thế giới hồi năm ngoái với $136.5 tỷ, theo dữ liệu thống kê của Bộ Thương Mại Mỹ.
Phần lớn hàng hóa xuất cảng sang Mỹ từ Việt Nam do các nhà đầu tư ngoại quốc, Mỹ và các tập đoàn đa quốc gia đầu tư sản xuất để xuất cảng. Họ lợi dụng giá nhân công rẻ và tránh thương chiến giữa Mỹ-Trung Quốc.
Trong trường hợp tồi tệ nhất khi lạm phát ở nước Mỹ xảy ra do thuế quan rất cao, mức thuế quan 20% mà Mỹ áp đặt lên hàng hóa Việt Nam có thể làm cho hàng của nước này giảm xuất cảng xuống theo thời gian đến hơn $25 tỷ, tức gần một phần năm của tổng số trị giá hàng xuất cảng của Việt Nam. Đây là nhận định của ông Philip Schellekens, kinh tế gia trưởng của UNDP khu vực Á Châu-Thái Bình Dương nói với hãng tin Reuters.
Reuters đề nghị Bộ Tài Chính và Bộ Công Thương CSVN bình luận nhưng chưa thấy họ trả lời.
Dữ liệu thống kê toàn diện của Việt Nam kể từ khi thuế quan mới của Mỹ có hiệu lực ngày 7 Tháng Tám, 2025, cho thấy nói chung, Việt Nam xuất cảng sang Mỹ giảm 2% trong Tháng Tám so với Tháng Bảy trước đó. Riêng xuất cảng giày dép đã giảm 5.5%, căn cứ theo số liệu của Tổng Cục Hải Quan CSVN.
Việt Nam là nước sản xuất giày dép lớn thứ nhì trên thế giới, chỉ sau Trung Quốc. Các công ty giày dép lớn trên thế giới như Nike, Adidas, Puma, Balance đều có giày dép sản xuất từ Việt Nam qua các nhà thầu, từ chối bình luận.
Việt Nam bị ảnh hưởng nặng nhất
Việt Nam có nguy cơ sụt giảm xuất cảng sang Mỹ, thị trường lớn nhất của mình, đến 19.20%, nhiều hơn sự thiệt hại xuất cảng của các nước khác trong khu vực Á Châu cũng bị hệ quả xấu của thuế quan đối ứng cao.
Các nước Đông Nam Á khác chỉ bị sụt giảm trung bình 9.70% so với Việt Nam, theo một phân tích của UNDP đưa ra hồi tuần trước. Bản phân tích của UNDP là một trong những nhận định đầu tiên về tác hại của chính sách thuế quan đối ứng của Mỹ khi nó bắt đầu hiệu lực đối với thương mại toàn cầu.
Theo ông Schellekens, “không nước nào ở khu vực ASEAN lại bị ảnh hưởng nặng như Việt Nam” khi Mỹ nâng mức thuế quan, tính theo đô la Mỹ. Xuất cảng của Thái Lan có thể sụt giảm 12.7%, Malaysia bị giảm 10.4%, và Indonesia giảm mất 6.4% vì họ xuất cảng sang Mỹ ít hơn Việt Nam.
Bản phân tích của UNDP nói rằng vì xuất cảng sang Mỹ bị giảm nhiều như vậy, tổng sản lượng quốc gia (Gross Domestic Product – GDP) của Việt Nam sẽ giảm khoảng 5% dù tác động của chính sách thuế quan đối ứng Mỹ phải mất nhiều năm mới hoàn toàn thấy rõ. Nhưng họ có thể giảm thiểu được tác động nhờ các nhà xuất cảng chia sẻ phần nào sự thiệt hại. Đồng thời Việt Nam cũng tìm cách đa dạng hóa xuất cảng thay vì dựa hầu hết vào xuất cảng sang Mỹ, bên cạnh việc thúc đẩy chi tiêu nội địa.
Bản ước tính của UNDP dựa trên kịch bản theo đó, thuế quan bị đẩy sang cho người tiêu dùng của Mỹ gánh chịu, dẫn đến giảm thiểu chi tiêu, nhưng cho đến nay vẫn chưa thấy xảy ra vì tác động đối với lạm phát của Mỹ vẫn còn ở mức vừa phải.
Tuy nhiên, UNDP vẫn chưa tính đến các tác động có thể xảy đến khi thuế quan Mỹ lên đến 40% đánh vào các loại hàng hóa bị gọi là “trung chuyển” hay cho hàng Trung Quốc “mượn đường” để tránh thuế quan cao. Nếu Mỹ áp đặt chặt chẽ để ngăn chặn hàng “trung chuyển” thì hệ quả sẽ rất nghiêm trọng. Người ta biết Việt Nam nhập cảng nguyên liệu, bộ phận rời và phụ tùng các loại từ Trung Quốc rồi lắp ráp hoàn chỉnh và xuất cảng sang Mỹ.
Dữ liệu của UNDP không tính đến các miễn trừ hiện hành đối với hàng điện tử tiêu dùng, chiếm khoảng 28% trong tổng giá trị xuất cảng của Việt Nam. Tuy nhiên, dù Mỹ vẫn duy trì các miễn trừ đó, kim ngạch xuất cảng của Việt Nam sang Mỹ vẫn có thể bị giảm tới $18 tỷ, theo ông Schellekens.
Các định chế quốc tế từ WB, IMF đều nhìn thấy nền kinh tế Việt Nam chỉ tăng trưởng khoảng 6.5% năm nay. Nhưng ngày 16 Tháng Chín, 2025, mới đây, ông Thủ Tướng Phạm Minh Chính gửi công điện cho thuộc cấp từ trung ương đến địa phương thúc hối “giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng” để tăng trưởng từ 8.3% đến 8.5%.
Theo NTB/NVO