Nước Mỹ lại xuống đường. Ngày 18 Tháng Mười, cuộc biểu tình quy mô mang tên “No Kings” đã được tổ chức tại khoảng 2,700 địa điểm khắp nước Mỹ. Những người tổ chức tuyên bố “No Kings” là tiếng nói vang vọng biểu thị quyền tự do ngôn luận, quyền tụ tập và các giá trị của Tu Chính Án Thứ Nhất.
Trung Quốc đã tìm ra điểm nhạy cảm của ông Trump: đất hiếm
Nước Mỹ không bao giờ có vua!
Tài tử gạo cội Robert De Niro nói: “Chúng ta từng chống vua chúa và giờ là lúc lặp lại. Cuộc biểu tình No Kings đầu tiên diễn ra cách đây 250 năm. Người Mỹ khi đó không muốn sống dưới ách cai trị của Vua George III và do vậy họ tuyên bố độc lập và đổ máu chiến đấu cho dân chủ. Chúng ta đã có hai thế kỷ rưỡi dân chủ, đầy thử thách, đôi khi hỗn độn, nhưng luôn cần thiết. Chúng ta đã chiến đấu qua hai cuộc thế chiến để bảo vệ nó. Giờ đây chúng ta chứng kiến cảnh có một kẻ muốn làm vua – Donald Đệ Nhất…”
“Chúng tôi thể hiện sự đoàn kết để yêu cầu các đại diện dân cử đứng lên chống lại việc Trump lạm quyền hành pháp, hạn chế quyền lực của ông ấy, và giúp chúng tôi xóa bỏ chế độ này (nguyên văn “remove”) để khôi phục nền dân chủ trước khi quá muộn,” phát biểu của Hunter Dunn, phát ngôn viên liên minh chiến dịch biểu tình “No Kings 10/18”.
Trong sự kiện “No Kings 10/18,” những cuộc biểu tình lớn nhất được tổ chức ở Washington, DC cùng hàng loạt thành phố Boston, New York, Atlanta, Kansas City, San Francisco, Chicago, New Orleans, Los Angeles… Các nhóm tham gia “No Kings 10/18” gồm:
ACLU (Liên Đoàn Tự Do Dân Sự Mỹ), AFT (Liên Đoàn Giáo Viên Mỹ), Common Defense, 50501, Human Rights Campaign, Indivisible, League of Conservation Voters, MoveOn, National Nurses United, Public Citizen, Liên Đoàn Nhân Viên Dịch Vụ (SEIU), United We Dream… Tổng cộng có hơn 200 tổ chức quốc gia và hàng ngàn nhóm địa phương tham gia liên minh “No Kings 10/18.”
Cuộc biểu tình “No Kings Day” đầu tiên diễn ra ngày 14 Tháng Sáu, với sự xuống đường rầm rộ trong ôn hòa của khoảng năm triệu người trên toàn quốc.
Các nghị sĩ Cộng Hòa đã lên án “No Kings 10/18,” gọi đây là “cuộc biểu tình thù ghét nước Mỹ.” Họ thậm chí nói rằng người biểu tình được trả tiền.
“Đó toàn là bọn thân Hamas và đám antifa…,” Chủ Tịch Hạ Viện Mike Johnson nói trên Fox News. Ông nghị Cộng Hòa Tom Emmer cáo buộc đảng Dân Chủ đang “nuôi dưỡng cánh khủng bố trong chính đảng của họ.” Khó có thể tin rằng trong đám “thân Hamas,” lại có hàng triệu người Mỹ bình thường, từ nhà khoa học, giáo viên, cựu binh, sinh viên, bác sĩ, luật sư, giáo sư, rất nhiều người già hưu trí đến cả những em bé chưa đầy 10 tuổi… Và tất cả đều thể hiện sự phản kháng trong ôn hòa (dựa vào những gì quan sát tại Washington, DC ngày 10 Tháng Tám).
Sự chống trả của nền dân chủ Mỹ
Bất luận bị “dán nhãn” như thế nào, sự kiện chính trị “No Kings 10/18” một lần nữa cho thấy sức mạnh dữ dội và sức đề kháng mãnh liệt của nền dân chủ Mỹ, trong bối cảnh vô số bài báo và sách nghiên cứu đánh động liên tục về sự cáo chung của nền dân chủ Mỹ, trong đó có cuốn How Democracies Die của hai giáo sư Harvard Steven Levitsky và Daniel Ziblatt. Quyển sách trên kể vô số ví dụ về sự diệt vong của nền dân chủ, rằng chỉ rất ít trường hợp có thể kháng cự lại chủ nghĩa độc tài. Cựu đại sứ Mỹ tại Hungary từng viết một bài mang tựa “Tôi đã chứng kiến điều đó ở Hungary. Giờ nó đang xảy ra ở đây.” Tác giả Brian Klaas cảnh báo trên The Atlantic: “Nền dân chủ Mỹ đang chết dần.”
Tuy nhiên, Mỹ khác với hầu hết quốc gia được nêu trong các công trình nghiên cứu về “cái chết của dân chủ.” Thái độ phản kháng trong thực tế đã ăn sâu vào máu người Mỹ. Cần nhấn mạnh, sự phản kháng của người dân ở các nước khác thường xuất phát từ một phong trào nhất định, ở một thời điểm nhất định và bắt nguồn từ sự kiện nhất định; trong khi đó, thái độ phản kháng với người Mỹ đã trở thành một phần của văn hóa Mỹ, của đời sống chính trị Mỹ, của thói quen sinh hoạt xã hội dân sự Mỹ. Gần như không quốc gia nào trên thế giới có thể so sánh với Mỹ về những yếu tố này.
Hầu hết những quốc gia chuyển từ dân chủ sang dân chủ trá hình, hay chính xác hơn là độc tài toàn trị, chẳng hạn Nga, đều chứng kiến tình trạng giới lãnh đạo của họ là thủ phạm trong việc phá hủy nền dân chủ từ bên trong. Họ thực hiện điều đó một cách từ từ, từng bước, từ việc làm suy yếu các trụ cột của thể chế dân chủ, phá hoại nền báo chí tự do, đến việc lộng quyền, bóp nghẹt hệ thống tư pháp, trấn án xã hội dân sự đa nguyên… Và nghiêm trọng hơn hết là lũng đoạn hệ thống bầu cử. Ở một mức độ nào đó, tất cả điều đó đang xảy ra ở Mỹ, chỉ trong vài tháng.
Tuy nhiên, bình tĩnh quan sát, có thể thấy rằng nền móng dân chủ Mỹ đang bị tấn công và bị xói lở nhưng nó cũng đang chống trả cực kỳ quyết liệt. Dù dân chủ Mỹ bị bắn thủng lỗ chỗ, tấm bia dân chủ Mỹ vẫn rất dày. Nó có thể bị xuyên thủng nhưng để hạ đổ hoàn toàn là điều cực kỳ không dễ dàng. Báo chí vẫn lên tiếng. Tòa án vẫn chặn lại nhiều sắc lệnh Tòa Bạch Ốc. Các tổ chức xã hội dân sự vẫn hoạt động dữ dội. Tại rất nhiều thành phố, người dân lao ra đường chặn các vụ bắt bớ của ICE…
Và nhất là một số lớn người dân vẫn không thờ ơ và bỏ mặc. Trong chính trị, thái độ đối với thời cuộc của người dân là một trong những yếu tố lớn nhất quyết định vận mạng và sự an toàn chế độ hoặc nhà cầm quyền. Người Mỹ không chỉ nhận thức sự việc mà họ biết hành động từ nhận thức. Chính sự sợ hãi và lo lắng tột độ đã mang lại sức mạnh chống trả cho người Mỹ.
Gần như chưa có dân tộc nào có “truyền thống” chống đối chính quyền dữ dội bằng dân Mỹ. Mỹ luôn được xem là đất nước non trẻ nhưng nền dân chủ Mỹ và sức mạnh của nó lại có bề dày lịch sử đáng kể nhất so với nhiều phần còn lại của thế giới.
Cần để ý thêm rằng, chính cái gọi là sự chia rẽ của nước Mỹ như đang thấy lại là điều khiến cho mô hình độc tài tuyệt đối không bao giờ có thể hình thành. Để độc tài, chính thể cai trị phải nắm toàn bộ quyền lực, từ quyền kiểm soát tuyệt đối truyền thông đến cả “100%” dân số. Với Mỹ hiện tại cũng như trong tương lai, tham vọng đó là phi thực tế. Một khi một nửa nước Mỹ không đồng lòng, giận dữ bày tỏ bất mãn và sẵn sàng xuống đường gào thét phẫn nộ thì việc “làm vua một cõi” vĩnh viễn là giấc mơ hão huyền.
Nói cách khác, sức mạnh cuối cùng của nền dân chủ Mỹ vẫn nằm ở người dân và thuộc về người dân. Nó giúp dân chủ Mỹ duy trì sức sống, ngay cả trong những thời khắc tưởng chừng chỉ có thể thoi thóp. Như học giả Erica Chenoweth (Đại Học Harvard) chỉ ra: khi 3.5% dân số tham gia biểu tình bất bạo động thì có đến 90% chế độ độc tài đổ nhào. Điều đó cho thấy sức mạnh của xã hội dân sự dữ dội như thế nào.
Khoảng bảy triệu người tham gia cuộc biểu tình “No Kings” vào ngày 18 Tháng Mười – tức 2.1% dân số Mỹ – là con số không phải không đáng quan tâm (chỉ riêng Washington, DC, tờ Wall Street Journal cho biết có hơn 200,000 người).
Với người Mỹ và nước Mỹ, khi hàng triệu người xuống đường thì đó không chỉ là thái độ quyết liệt thể hiện sự bất mãn mà còn là thông điệp đánh động trực tiếp đến giới chính trị, rằng mọi thứ đang rất không ổn. Nó khiến mọi người phải nghĩ lại, phải cân nhắc có nên tiếp tục theo cách đang làm hay không, nên đứng trên con tàu đang chông chênh hay không, có nên hay ngưng tiếp tục huênh hoang bốc phét và bảo vệ thứ mà hàng triệu người dân đang nhìn bằng con mắt đầy nghi hoặc bởi họ chẳng thấy chút nào gọi là chính nghĩa trong đó. Ở Mỹ, việc làm cho người dân nghĩ rằng họ đang bị hất ra bên lề là một hành động tự sát chính trị.
Nền dân chủ Mỹ, có thể bị miêu tả là “đang lụi tàn,” đang “bị tấn công từ mọi hướng” và “vỡ từng mảnh,”… nhưng đồng thời nó cũng đang chống trả dữ dội, bằng tất cả lý tưởng mà nhiều thế hệ đã vun đắp và kiến tạo nên.
Nhìn những gì đang xảy ra ở Mỹ, không khỏi không liên tưởng đến Việt Nam. Nếu từng sống ở môi trường “ngụy dân chủ” như Việt Nam và theo dõi cách chính quyền cộng sản cai trị, mới thấy rằng nước Mỹ quá khác, dân chủ Mỹ quá khác và người dân Mỹ quá may mắn sống trong một đất nước mà tự do chưa bao giờ chết cho dù nó bị chà đạp như thế nào.
Sự “giẫy chết kiểu Mỹ” còn lâu mới có thể được chứng kiến ở Việt Nam (cũng như ở những quốc gia có mô hình cai trị tương tự), nếu không nói là không bao giờ, ít nhất ở thế hệ chúng ta đang sống.
Theo NVO