Chính phủ muốn kinh tế tăng 8,5%: túi tiền người dân có bị ảnh hưởng?

Nhưng mức tăng trưởng kinh tế cao, và có vẻ như sẽ đạt được, lại khiến không ít người cảm thấy sinh hoạt phí của họ cũng "tăng trưởng" theo.

Tú (tên nhân vật đã thay đổi) - một quản lý 27 tuổi tại một công ty quảng cáo có trụ sở tại TP HCM - đã từ bỏ thói quen mua sắm trên các sàn thương mại điện tử.

Mua hàng trực tuyến không còn là lựa chọn giải tỏa căng thẳng của cô gái này nữa.

Tú cho biết rằng trong nửa năm qua, chi phí cho ăn uống, giải trí và các khoản tiêu dùng cá nhân như mỹ phẩm, sản phẩm chăm sóc da và tóc đã tăng lên rõ rệt, dao động khoảng 10-15%.

"Tôi nhận thấy giá cả trên GrabFood (dịch vụ đặt đồ ăn của Grab) lẫn nhà hàng, siêu thị đều đắt hơn trước."

Với mức thu nhập 35–40 triệu đồng mỗi tháng, Tú được xếp vào tầng lớp trung lưu, có thu nhập cao hơn hơn hai lần so với mức trung bình của nhóm 10% người giàu nhất Việt Nam, những người trung bình kiếm khoảng 25 USD mỗi ngày, theo dữ liệu từ Tạp chí Kinh tế Việt Nam.

Thu nhập bình quân một người/tháng tại Việt Nam vào năm 2024 là 5,4 triệu đồng, theo Cục Thống kê.

GDP tăng trưởng mạnh, sinh hoạt phí cũng vậy

Bất chấp những trở ngại từ cuộc chiến thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump, Chính phủ Việt Nam vẫn tự tin với mức tăng trưởng kinh tế trên 8% trong năm nay.

Trong khi Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rằng mục tiêu đó không phải là "bất khả thi", thì nhiều tổ chức và chuyên gia đã tỏ ý hoài nghi, và hạ kỳ vọng tăng trưởng của Việt Nam xuống đáng kể.

Kinh tế trưởng của VinaCapital Michael Kokalari hồi tháng Năm đã nói với các nhà đầu tư rằng nếu Việt Nam chịu mức thuế quan 20%, tăng trưởng GDP có thể bị ảnh hưởng từ 0,8% đến 1,3%, tùy thuộc vào việc có miễn trừ xuất khẩu công nghệ hay không.

20% cho hàng nhập khẩu từ Việt Nam và 40% cho hàng trung chuyển chính là con số mà ông Trump đã thông báo trên mạng xã hội về thỏa thuận thương mại Việt-Mỹ vào ngày 2/7.

Chuyên gia tài chính, ngân hàng Nguyễn Trí Hiếu nhận định với BBC News Tiếng Việt rằng với mức thuế suất đó, Việt Nam khó đạt được mục tiêu tăng trưởng trong năm nay, và có thể sẽ chỉ đạt ở mức dưới 8%.

Nhưng không ít ý kiến lại cho rằng đó là mục tiêu sẽ đạt được.

"Mục tiêu tăng trưởng là ý chí chính trị của Việt Nam nên sẽ khó điều chỉnh xuống bất kể tình hình thế giới biến động," Tiến sĩ kinh tế Lê Hồng Giang từ Úc nhận định với BBC News Tiếng Việt.

Trong hội thảo trực tuyến về dự báo kinh tế Việt Nam trong 6 tháng cuối năm do tạp chí Doanh Nhân Sài Gòn tổ chức hôm 18/7, có ý kiến cho rằng lãnh đạo đặt mục tiêu cao vì 2025 là năm cuối trước khi Đại hội Đảng 14 diễn ra.

Các con số ấn tượng trong sáu tháng đầu năm dường như đang cổ vũ "tham vọng" này. GDP quý 2/2025 ước tính tăng 7,96% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung, GDP sáu tháng đầu năm đã tăng 7,52%, mức cao nhất trong 14 năm - tính từ 2011.

Nhưng để đạt mục tiêu tăng trưởng 8% cho cả năm, Cục Thống kê ước tính 6 tháng cuối năm phải mức tăng phải đạt 8,42%, trong đó quý 3 cần đạt 8,33% và quý 4 là 8,51%.

Một trong những động lực tăng trưởng chính của GDP - xuất khẩu, đặc biệt sang thị trường Mỹ - cũng tăng mạnh trong cùng khoảng thời gian.

Kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam qua nền kinh tế lớn nhất thế giới đạt 70,9 tỷ USD, hơn 28,6% so với cùng kỳ. Giới quan sát nhận định quốc gia Đông Nam Á này đang tìm cách bán hàng sang Mỹ càng nhiều càng tốt trước thời điểm thuế quan mới có hiệu lực.

Mức tăng trưởng đó đã phải đánh đổi bằng sự mất giá của đồng nội tệ VND so với USD và một số ngoại tệ khác.

Tính từ đầu năm đến hôm 29/7, VND đã giảm khoảng 3,3% so với USD. Tỷ giá tại ngân hàng thương mại vào ngày cuối tháng 7 đang ở mức 1 USD đổi 26.400 VND.

Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu dự báo đến cuối năm nay, VND có thể giảm 5-6% so với USD.

Điều đó có nghĩa là những người làm công ăn lương như nhân vật Tú ở trên sẽ phải cân nhắc hơn vì sẽ phải chi nhiều tiền hơn khi đi du lịch ở các quốc gia khác, hay mua các mặt hàng nhập khẩu.

"Loại kem chống nắng tôi thường dùng đã tăng từ 390.000 đồng lên 420.000 đồng," nữ quản lý ở TP HCM nêu ví dụ.

Nhưng áp lực tăng giá cũng không bỏ qua các sản phẩm, dịch vụ nội địa.

Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) đã ghi nhận mức tăng đáng kể trong những năm gần đây, theo số liệu từ Cục Thống kê.

Đơn cử, trong quý 1/2025, giá thịt heo - mặt hàng thiết yếu trong bữa ăn của nhiều gia đình - đã tăng hơn 12% so với cùng kỳ. Sự leo thang giá cả này là một trong những nguyên nhân chính đẩy chỉ số CPI chung lên.

Bên cạnh đó, nhóm dịch vụ y tế cũng không nằm ngoài xu hướng này, với mức tăng gần 15% trong cùng quý. Nguyên nhân chủ yếu là do việc điều chỉnh giá khám chữa bệnh theo các quy định mới được ban hành.

Các khoản chi thiết yếu như giá nhà ở, điện nước đã tăng hơn 5%, trong đó riêng giá thuê nhà đã vọt lên tới 7,3%.

Tính chung 6 tháng đầu năm 2025, CPI đã tăng 3,27% so với cùng kỳ năm ngoái, theo Cục Thống kê.

Hồi tháng 2, Thủ tướng Chính đã tuyên bố có thể phải hy sinh một phần lạm phát để đạt mục tiêu tăng trưởng cao.

Lạm phát là hiện tượng giá cả hàng hóa và dịch vụ tăng lên, buộc người dân phải chi tiêu nhiều hơn để duy trì mức sống như trước.

Một bài viết hôm 22/7 của báo Dân Trí trích dẫn một khảo sát gần 24.000 người cho thấy một cá nhân có thu nhập trung bình khoảng 22 triệu đồng mỗi tháng phải chi hơn 10 triệu đồng cho bản thân và 7 triệu đồng cho mỗi người phụ thuộc.

Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam hồi cuối tháng Sáu đã đề xuất tăng lương tối thiếu cao nhất là 9,2% tại phiên họp thứ nhất Hội đồng Tiền lương quốc gia trao đổi về phương án lương tối thiểu năm 2026.

Một cuộc khảo sát của Tổng Liên đoàn trong ba tháng 2,3 và 4/2025 cho thấy phần lớn người lao động (54,9%) nói thu nhập của họ chỉ đủ đáp ứng các chi tiêu cơ bản, trong khi 26,3% phải chi tiêu chắt bóp và 7,9% không đủ sống, buộc phải làm thêm để trang trải cuộc sống.

Khoảng 12,5% người lao động thường xuyên phải vay mượn tiền hàng tháng để duy trì cuộc sống.

Khi có những biến động về kinh tế, Tiến sĩ Hiếu cho rằng hai nhóm lao động có nguy cơ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất.

Nhóm đầu tiên là lao động trong lĩnh vực công nghiệp, đặc biệt là các ngành liên quan đến xuất khẩu và nhập khẩu như dệt may, da giày, chế biến thực phẩm, và sản xuất linh kiện điện tử.

Nhóm thứ hai là lao động trong lĩnh vực nông nghiệp chẳng hạn như ở các ngành chế biến nông sản.

"Tuy nhiên, nếu hai nhóm ngành này gặp khó khăn, thì các nhóm lao động dịch vụ cũng khó có thể tránh khỏi ảnh hưởng. Điều này cho thấy tác động tiêu cực có thể lan rộng ra nhiều ngành nghề, ảnh hưởng đến một lượng lớn người lao động trên cả nước."

Vì sao VND trượt giá?

Công ty Chứng khoán DNSE giải thích một trong những lý do VND trượt giá hiện nay là do chính sách neo tương đối với USD - đồng tiền này lại đang suy yếu mạnh trong năm nay.

Nhu cầu USD trong nước tăng đột biến, đặc biệt do kim ngạch nhập khẩu tăng mạnh 17,5% trong 5 tháng đầu năm 2025, trong đó 93,8% là hàng tư liệu sản xuất được thanh toán bằng USD.

Cùng lúc đó, nguồn cung ngoại tệ lại bị co hẹp do dòng vốn FDI chững lại, một phần vì lo ngại Việt Nam có thể phải chịu thuế suất cao, DNSE đánh giá.

Ông Phạm Chí Quang, Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ, giải thích rằng việc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) duy trì mặt bằng lãi suất thấp là nguyên nhân chính khiến VND giảm giá, ngay cả khi đồng USD đang yếu đi đáng kể so với các ngoại tệ mạnh khác.

Khi lãi suất tiền đồng thấp hơn lãi suất USD, các tổ chức có xu hướng chuyển sang nắm giữ các đồng tiền hấp dẫn hơn, gây áp lực lên tỷ giá hối đoái.

Ngoài ra, việc nhà đầu tư nước ngoài bán ròng mạnh mẽ trên thị trường chứng khoán cũng là yếu tố quan trọng.

Khối ngoại đã rút khoảng 40.000 tỷ đồng chỉ trong nửa đầu năm nay, khiến cho cầu ngoại tệ tăng và cung ngoại tệ giảm.

Chuyên gia kinh tế Huỳnh Thanh Điền từ TP HCM nhận định với BBC News Tiếng Việt rằng NHNN không theo đuổi mục tiêu ổn định tỷ giá tuyệt đối mà thay vào đó, hướng đến mục tiêu cân bằng giữa ổn định và tăng trưởng.

"Việc chấp nhận VND mất giá 3% là một phần của chiến lược này, nhằm hỗ trợ xuất khẩu và duy trì lãi suất thấp để thúc đẩy tăng trưởng dài hạn.

"Thay vì chỉ dựa vào lãi suất, NHNN đã sử dụng công cụ dự trữ ngoại tệ để can thiệp tỷ giá, như đợt bán ngoại tệ vào tháng Tư, sau đó cho phép đồng tiền mất giá dần một cách kiểm soát," Tiến sĩ Điền nói.

Giảng viên kinh tế từ Đại học Nguyễn Tất Thành bình luận thêm rằng việc NHNN chấp nhận nội tệ mất giá trong nửa năm qua cũng tạo hiệu ứng tích cực đối với kiều hối cũng như giúp tăng cường năng lực cạnh tranh của hàng hóa xuất khẩu Việt Nam.

Ông Điền giải thích kiều hối không chỉ kích thích cầu nội địa mà còn là nguồn vốn quan trọng cho đầu tư dài hạn và bổ sung nguồn cung ngoại tệ, góp phần ổn định tỷ giá.

Theo ước tính, lượng kiều hối về Việt Nam trong năm 2024 đạt gần 16 tỷ USD, trong đó hơn 9,5 tỷ USD là từ TP HCM. Sáu tháng đầu năm 2025, lượng kiều hối về TP HCM đạt 5,2 tỷ USD.

Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu cho rằng một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến VND mất giá là dự trữ ngoại hối của Việt Nam còn khá thấp.

"Mặc dù không có số liệu công bố chính thức, ước tính dự trữ ngoại hối chỉ khoảng 80 tỷ USD trong khi nhập khẩu trung bình 3 tháng đầu năm đã lên khoảng 100 tỷ USD. Con số này cho thấy Việt Nam chưa đạt được mức thanh khoản ngoại tệ tối thiểu theo chuẩn quốc tế, điều này tạo áp lực lớn lên tỷ giá, đẩy giá ngoại tệ như USD tăng cao", ông Hiếu nói.

Theo ông Hiếu, nhu cầu nhập khẩu tăng mạnh trong nửa đầu năm nhằm phục vụ mục tiêu xuất khẩu cũng góp phần tạo áp lực lên tỷ giá. Khi các doanh nghiệp chạy đua xuất khẩu, nhu cầu USD tăng lên, đẩy giá trị đồng ngoại tệ này lên cao và ngược lại làm giảm giá trị tiền đồng.

Bên cạnh đó, thị trường vàng cũng đóng vai trò đáng kể. Giá vàng miếng trong nước có thời điểm tăng lên tới 122 triệu đồng/lượng, theo xu hướng của thế giới.

Sự biến động này không chỉ thúc đẩy hoạt động đầu cơ vàng, gây hao hụt một phần ngoại tệ mà còn ảnh hưởng đến thị trường ngoại hối.

Đặc biệt, giá vàng thường được xem như một phong vũ biểu phản ánh tâm lý người dân về giá trị tiền đồng và lạm phát, từ đó tác động đến tỷ giá hối đoái.

"Việc chấp nhận một mức trượt giá nhất định cũng có thể liên quan đến các mục tiêu phát triển dài hạn của Việt Nam," Tiến sĩ Hiếu nhận xét.

Đối với Tiến sĩ Lê Hồng Giang, NHNN điều chỉnh tỷ giá không chỉ đơn thuần nhằm mục tiêu đẩy mạnh xuất khẩu.

Trong bối cảnh các chính sách thuế quan từ chính quyền Trump còn nhiều bất ổn, đặc biệt là nguy cơ Việt Nam bị gán mác "thao túng tiền tệ", ông Giang cho rằng việc phá giá nội tệ để hỗ trợ xuất khẩu "quả thực là một động thái đầy rủi ro".

"Tôi nghĩ khả năng cao là NHNN đã cân đối giữa tốc độ outflow (dòng vốn chảy ra) ngoại tệ và dự trữ ngoại hối trong giai đoạn ngay sau 'Ngày Giải phóng' (2/4) để điều chỉnh tỷ giá. Bản thân thống đốc Nguyễn Thị Hồng đã cảnh báo về rủi ro cho hệ thống tài chính nếu sử dụng chính sách tiền tệ cho mục đích tăng trưởng," ông Giang nói với BBC.

'Hy sinh một phần lạm phát'

"Một đồng nội tệ yếu sẽ có tác động lên lạm phát và gánh nặng trả nợ nước ngoài, chưa kể dễ bị quy kết là thao túng tiền tệ," Tiến sĩ Lê Hồng Giang bình luận.

Tuy nhiên ông Giang nói thêm rằng ông không nghĩ NHNN có chính sách phá giá VND trong dài hạn.

Chỉ số lạm phát cũng được đề xuất điều chỉnh lên mức bình quân khoảng 4,5-5%, thay cho cố định ở mục tiêu 4%.

Năm 2024, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tăng 3,63% so với năm trước đó, nhưng nhiều mặt hàng thiết yếu như lương thực (tăng 12,2%), dịch vụ y tế (9%), và dịch vụ giáo dục (5,7%) lại tăng ở mức rất cao.

Trong khi đó, thu nhập bình quân của người lao động chỉ tăng 8,6%, thấp hơn mức tăng của các mặt hàng thiết yếu, gây áp lực không nhỏ lên túi tiền của người dân.

Hôm 21/7, Bộ Tài chính đề xuất tăng mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế thu nhập cá nhân lên tối đa 15,5 triệu đồng mỗi tháng, áp dụng từ kỳ tính thuế năm 2026 nhằm giảm bớt gánh nặng cho người lao động.

Với bức tranh kinh tế Việt Nam hiện nay, ông Huỳnh Thanh Điền nghĩ con số này có ở mức 17-18 triệu đồng là hợp lý.

Thủ tướng Chính cũng xác định tín dụng ngân hàng được xác định là kênh dẫn vốn cực kỳ quan trọng để đẩy mạnh sản xuất, kinh doanh.

Dư nợ tín dụng đã tăng trên 17,2 triệu tỷ đồng trong 6 tháng đầu năm nay, tăng gần 10% so với cùng kỳ 2024 và là mức tăng cao nhất trong nhiều năm trở lại đây, theo số liệu từ NHNN.

Dư nợ tín dụng trên GDP của Việt Nam đạt khoảng 134%, được đánh giá là khá cao và thuộc nhóm các nước có tỷ lệ tín dụng/GDP cao trên thế giới.

Các chuyên gia và NHNN cũng đã cảnh báo về rủi ro nếu Việt Nam tiếp tục quá phụ thuộc vào kênh vốn ngân hàng để thúc đẩy tăng trưởng.

Cả Tiến sĩ Huỳnh Thanh Điền và Tiến sĩ Nguyễn Trí Hiếu cảnh báo rằng tín dụng đang chảy nhiều vào bất động sản, chứng khoán hay các kênh đầu cơ khác thay vì sản xuất.

"Nếu không kiểm soát chặt chẽ, nguy cơ dẫn đến bong bóng là hiện hữu," ông Hiếu nói.

Với những người như nữ quản lý công ty ở TP HCM tên Tú, hiện đang có một khoản tiết kiệm chừng 500-700 triệu đồng, không biết phải làm gì tiếp theo với khoản tiền này.

"Để gửi tiết kiệm thì tiền mất giá, còn bất động sản thì lại quá cao", cô nói.

Tiến sĩ Giang thì cho rằng chắc chắn một phần tín dụng đã chảy vào chứng khoán và bất động sản, nhưng số liệu của Cục Thống kê cho thấy 6 tháng đầu năm cả tiêu dùng cá nhân lẫn đầu tư đều tăng gần 8% so với cùng kỳ cho nên tăng trưởng tín dụng vẫn có tác dụng vào nền kinh tế thực chứ không phải chỉ đi vào các hoạt động đầu cơ.

"Tuy nhiên CPI thấp (3,27%) và tồn kho trong ngành công nghiệp tăng lên cũng cho thấy sự hạn chế của chính sách tiền tệ," ông Giang lưu ý.

Theo BBC