Lời cảnh báo từ bão lũ ở châu Á

Chính quyền tỉnh Hải Nam - Trung Quốc ngày 7-9 phát đi cảnh báo bão cấp IV để ứng phó bão Tapah. Ba cảng chính phục vụ vận tải qua eo biển tại TP Hải Khẩu, thủ phủ tỉnh này, tạm ngừng hoạt động từ chiều cùng ngày.

Theo truyền thông Trung Quốc, Tapah là cơn bão thứ 16 kể từ đầu năm 2025 đến giờ, dự kiến đổ bộ vào tỉnh Quảng Đông ngày 8-9, gây ra mưa lớn và gió mạnh trong những ngày tới. Ban Chỉ huy phòng chống lũ lụt, hạn hán và phòng chống bão tỉnh này đã nâng mức ứng phó khẩn cấp lên cấp III. Chính quyền TP Thâm Quyến cũng nâng cảnh báo bão trên toàn thành phố.

Khi bão Tapah tiến gần, gió mạnh và mưa lớn sẽ bao trùm nhiều khu vực ở miền Nam Trung Quốc. Trung tâm Khí tượng quốc gia cảnh báo nguy cơ xảy ra các thảm họa như lũ quét, sạt lở địa chất, ngập lụt tại các sông vừa và nhỏ, úng ngập đô thị và thiệt hại do gió ở những khu vực bị ảnh hưởng trong vòng vài ngày tới. Trung Quốc hiện áp dụng hệ thống ứng phó khẩn cấp gồm 4 cấp, trong đó cấp I là mức nghiêm trọng nhất.

Trước đó, Nhật Bản đã chịu thiệt hại không nhỏ khi bão Peipah đổ bộ ngày 5-9, gây gián đoạn giao thông và hệ thống điện. Theo hãng tin Kyodo, Peipah là cơn bão thứ 15 kể từ đầu năm, đổ bộ 2 lần vào miền Tây Nhật Bản. Lần đầu là gần TP Sukumo thuộc tỉnh Kochi và lần thứ 2 tại phía Bắc tỉnh Wakayama.

Bão Peipah đã khiến ít nhất 24 người bị thương và làm hư hại hơn 370 ngôi nhà tại 4 thành phố thuộc tỉnh Shizuoka. Ngoài ra, khoảng 17.000 hộ gia đình tại nhiều nơi bị mất điện. Theo đài NHK, giới chức địa phương ngày 7-9 kêu gọi việc dọn dẹp cần được thực hiện với các biện pháp phòng ngừa thích hợp trước tình trạng nắng nóng gay gắt tại khu vực này.

Còn tại Pakistan, giới chức tỉnh Punjab ngày 6-9 cho biết lũ lụt đã khiến 50 người thiệt mạng và ảnh hưởng khoảng 4 triệu người tại địa phương này từ ngày 23-8. Tỉnh Punjab đã chứng kiến mưa như trút nước kể từ giữa tháng 8, khiến nhiều sông dâng nước vượt mức an toàn. Khoảng 1,84 triệu người bị mắc kẹt trong nước lũ đã được đưa đến nơi an toàn. Theo số liệu của Liên hợp quốc, mưa lũ tại Pakistan kể từ tháng 6-2025 đã khiến gần 900 người thiệt mạng.

Nước láng giềng Ấn Độ cũng chịu nhiều tổn thất từ tình trạng thời tiết khắc nghiệt thời gian qua. Theo AP, giới chức nước này cho biết lũ lụt và sạt lở nghiêm trọng tại miền Bắc đã khiến ít nhất 90 người thiệt mạng và hàng trăm ngàn người phải di dời trong những tuần gần đây.

Theo các chuyên gia, tình trạng biến đổi khí hậu do con người gây ra đang khiến mưa gió mùa ở Nam Á ngày càng mạnh hơn. Mùa mưa gió mùa thường kéo dài từ tháng 6 đến tháng 9 và từ tháng 10 đến tháng 12. Những cơn mưa trước đây có thể dự đoán trước nhưng giờ lại xuất hiện thất thường, trút xuống lượng nước rất lớn trong thời gian ngắn.

"Chúng ta đang sống trong một thế giới ấm hơn gần 1,5 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Cường độ và tần suất những trận mưa cực đoan như vậy sẽ còn tăng lên. Đây chính là tình trạng bình thường mới" - ông Anjal Prakash, tác giả nhiều báo cáo khí hậu của Liên hợp quốc và hiện là chuyên gia tại Trường Kinh doanh Ấn Độ, nhận định. Theo ông, tiến trình đô thị hóa nhanh chóng, nạn phá rừng và hạ tầng quy hoạch kém đã khiến tình trạng ngập lụt thêm trầm trọng.

Dữ liệu của ĐH Louvain (Bỉ) cho thấy 167 thảm họa thiên nhiên (bão lũ, nắng nóng, động đất…) đã xảy ra tại châu Á năm 2024. Con số này nhiều hơn bất kỳ châu lục nào khác và gây thiệt hại hơn 32 tỉ USD.

Ông Akshay Deoras, một nhà khí tượng học tại ĐH Reading (Anh), cảnh báo các nước cần chuẩn bị và lên kế hoạch tốt hơn để ứng phó những thảm họa như vậy trong tương lai vì chúng sẽ xảy ra ngày càng nhiều hơn.

Các chuyên gia khí hậu nhấn mạnh việc quy hoạch thông minh và tái thiết tại những khu vực dễ bị tổn thương bởi khí hậu phải tính đến nhiều rủi ro. Theo đó, cần lắp đặt hệ thống cảnh báo sớm, hướng dẫn cộng đồng cách ứng phó thảm họa và khi cần thì di dời cơ sở hạ tầng đến nơi an toàn hơn.