Qua năm lần bị xử vắng mặt, bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn đã nhận hình phạt 30 năm tù. Nữ doanh nhân thành đạt một thời này đang bị công an Việt Nam truy nã.
Nếu bà Nhàn thực sự đang ở Đức, việc có thể dẫn độ hay không hoàn toàn phụ thuộc vào thiện chí của phía Đức
Ở vụ án thứ sáu, vị chủ tịch HĐQT kiêm tổng giám đốc Công ty Cổ phần Tiến bộ Quốc tế (AIC) bị truy tố liên quan 230 gói thầu ở TP HCM, gây thiệt hại hơn 145 tỷ đồng.
Theo một phóng sự điều tra được đăng tải hồi tháng 2/2025 trên báo Bild của Đức, bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn đang trú ẩn trong một căn nhà không được tiết lộ địa chỉ ở Đức. Nơi bà cư trú được lực lượng an ninh nước sở tại bảo vệ nghiêm ngặt.
Cho đến nay, Việt Nam và Đức không có hiệp định dẫn độ. Do đó, nếu bà Nhàn thực sự đang ở Đức, việc có thể dẫn độ hay không phụ thuộc vào thiện chí của phía Đức.
Luật Dẫn độ dự kiến sẽ được Quốc hội thông qua vào kỳ họp thứ 10, khai mạc vào 20/10, cũng đang được chờ đợi sẽ đưa được các tội phạm bị truy nã đang trốn ở nước ngoài như bà Nhàn về nước.
Thay đổi cục diện?
Lời khai của các bị cáo tại tòa cho thấy bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn có mối quan hệ thân thiết với một số lãnh đạo cấp tỉnh và trung ương nên việc bắt bà về quy án được xem là mấu chốt để xử lý cán bộ vi phạm.
Một trong những động thái mới nhất liên quan tới bà Nhàn, và cũng là diễn biến mới trong vụ án liên quan tới AIC, là việc truy tố bà Lê Phương Nga, cựu Chánh Văn phòng Sở Giáo dục và Đào tạo TP HCM; truy tố ông Lê Hoài Nam, cựu Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo TP HCM, ông Lê Hồng Sơn, cựu Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo TP HCM.
Bà Nga được xác định là đã xuất cảnh ra nước ngoài trước khi bị khởi tố nên bị truy nã.
Bà Nga chỉ là một trong những cán bộ được xác định có dính tới vi phạm xảy ra tại AIC. Có hàng chục lãnh đạo thuộc diện Trung ương quản lý đã được xác định liên quan tới vụ án AIC.
Ví dụ, tại Đồng Nai, cựu Bí thư Tỉnh ủy Trần Đình Thành lãnh án 11 năm tù; cựu Chủ tịch UBND tỉnh Đinh Quốc Thái 9 năm tù, cùng về tội "Nhận hối lộ". Tại Bắc Ninh, cựu Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Nhân Chiến lãnh án 4 năm 6 tháng tù, cựu Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Tử Quỳnh 3 năm tù.
Theo báo cáo vào tháng 8/2024 của Ban Nội chính Trung ương, riêng vụ án xảy ra tại công ty AIC, Trung ương Đảng, Bộ Chính trị, Ban Bí thư và Ủy ban Kiểm tra Trung ương đã xử lý kỷ luật 89 tổ chức đảng và 126 đảng viên, trong đó có 25 cán bộ diện Trung ương quản lý.
Vào thời điểm tháng 8/2024 khi các con số trên được báo cáo, vụ án tại Sở Y tế tỉnh Bắc Ninh và Vụ án tại VNCERT (Bộ Thông tin và Truyền thông) chưa mở xét xử phiên sơ thẩm. Số liệu cập nhật tới thời điểm hiện nay hẳn còn cao hơn nhiều.
Vấn đề là liệu còn lãnh đạo nào ở địa phương khác, hay thậm chí cấp trung ương, dính líu tới những sai phạm của AIC hay không? Bà Nhàn được cho là chìa khóa cho câu hỏi lớn này.
Xét tới bối cảnh hiện tại, việc khám phá mối dây liên kết, nếu có, giữa bà Nhàn và các quan chức ở Việt nam không chỉ mang ý nghĩa pháp lý mà còn mang giá trị chính trị.
Đảng Cộng sản Việt Nam đang trong quá trình chuẩn bị cho Đại hội 14, dự kiến diễn ra vào đầu năm sau.
Theo thông tin ngày 8/10 từ Tổng Bí thư Tô Lâm, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã "thống nhất giới thiệu nhân sự Ban chấp hành Trung ương và Ủy ban Kiểm tra Trung ương khóa 14" trong Hội nghị 13.
"Kiên quyết không để lọt người chạy chức, chạy quyền, tham nhũng, tiêu cực, không có chí tiến thủ, dĩ hòa vi quý," ông Tô Lâm phát biểu bế mạc hội nghị.
Tuy nhiên, ngay cả khi đã "chốt" xong danh sách, ứng viên nào bị phát hiện có sai phạm vẫn có thể bị "gạch tên" khỏi danh sách giới thiệu cho khóa 14. Nếu không vào được Trung ương Đảng khóa sau, họ cũng không thể nắm giữ được bất kỳ chức vụ cao nào trong Đảng hay chính quyền.
Do đó, việc đưa bà Nhàn về Việt Nam để xét xử có thể sẽ có tác động lớn tới các sắp xếp nhân sự của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Tiền lệ xấu
Việt Nam và Đức không có hiệp định dẫn độ. Việc chấp nhận cho phép dẫn độ bà Nhàn hoàn toàn phụ thuộc vào thiện chí của phía Đức.
Trong bối cảnh đó, Việt Nam đã để lại không ít tiền lệ không có lợi.
Mới đây nhất, một nỗ lực dẫn độ hai quan chức Việt Nam tới New Zealand đã thất bại. Hai người này bị cáo buộc tấn công xâm dục hai nữ phục vụ bàn tại New Zealand hồi tháng 3/2024.
"Thật đáng thất vọng khi yêu cầu dẫn độ của cảnh sát đã không thành công," hãng thông tấn AP dẫn lời người phát ngôn của Thủ tướng New Zealand Christopher Luxon nói. "Rõ ràng đây không phải là kết quả chúng tôi mong muốn."
Vào hôm 2/10, một nạn nhân trong vụ việc nói với AP rằng cảnh sát New Zealand đã không thể giải thích nguyên nhân vì sao các nỗ lực dẫn độ đã thất bại.
Tương tự như trường hợp với Đức, Việt Nam không có hiệp định dẫn độ với New Zealand.
Đoàn đại biểu Bộ Công an đã tới làm việc tại Đức vào cuối tháng 9/2025
Trước đó, vào cuối tháng 9/2025, Thượng tướng Lê Văn Tuyến, Thứ trưởng Bộ Công an, đã tới làm việc tại Đức theo lời mời của Bộ Nội vụ nước này.
Tại đây, theo Bộ Công an Việt Nam, hai bên đã nhất trí tăng cường trao đổi thông tin, phối hợp xử lý yêu cầu xác minh vụ việc, dẫn độ đối tượng thông qua cả kênh ngoại giao và Interpol, cùng một số nội dung khác.
Chuyến thăm lần này là sự nối tiếp chuyến thăm Đức của Bộ trưởng Công an Lương Tam Quang vào tháng 10/2024.
Nội dung bàn bạc chi tiết về vấn đề trong cuộc họp tháng 9/2025 không được Bộ Công an công khai. BBC News Tiếng Việt đã liên hệ với Bộ Nội vụ Đức nhưng chưa nhận được phản hồi.
Đây là một điều tương đối khác với thời điểm tháng 10 năm ngoái. Lúc bấy giờ, Bộ Công an Việt Nam đã công bố rằng hai bên "nhất trí thúc đẩy ký kết" một số hiệp định, bao gồm:
- Hiệp định Tương trợ tư pháp hình sự
- Hiệp định Dẫn độ tội phạm
- Hiệp định Chuyển giao người bị kết án phạt tù
Tuy nhiên, khi được hỏi về việc liệu có hay không chuyện Việt Nam và Đức "nhất trí thúc đẩy" các văn kiện trên như thông báo của phía Bộ Công an Việt Nam, người phát ngôn Bộ Nội vụ Đức đã trả lời như sau:
"Việc dẫn độ những cá nhân cụ thể và việc ký kết các thỏa thuận cho phép thực hiện điều đó đã không được bàn tới. Việc trục xuất các cá nhân cụ thể và các thỏa thuận liên quan nằm trong thẩm quyền của Bộ Tư pháp."
Như vậy, theo Bộ Nội vụ Đức, vấn đề ký kết này đã không được bàn tới trong cuộc gặp giữa hai bên, trái ngược với những gì Bộ Công an tuyên bố là hai bên "nhất trí thúc đẩy ký kết".
Một chi tiết khác mà phía Việt Nam không nhắc tới, nhưng Bộ Nội vụ Đức khẳng định đã được nói tới là vụ việc của ông Trịnh Xuân Thanh. Theo đó, trong cuộc họp với Bộ trưởng Lương Tam Quang, phía Bộ Nội vụ Đức đã nói rằng "những vụ bắt cóc như vậy không được phép tái diễn."
Ông Trịnh Xuân Thanh là một cựu quan chức Việt Nam đã bỏ trốn tới Đức. Vào năm 2017, ông ta đột ngột xuất hiện tại Việt Nam. Phía Việt Nam nói rằng ông ta đã tình nguyện về đầu thú. Tuy nhiên, phía Đức khẳng định lực lượng an ninh Việt Nam dưới sự chỉ đạo của ông Tô Lâm, lúc bấy giờ là Bộ trưởng Công an, đã bắt cóc ông Trịnh Xuân Thanh tại Berlin rồi áp giải về Việt Nam. Vụ việc đã gây nên căng thẳng ngoại giao chưa từng có giữa Đức và Việt Nam.
Giả dụ phía Đức bỏ qua tiền lệ xấu nói trên, việc dẫn độ có thể được thực hiện theo nguyên tắc có đi có lại, dựa trên thông lệ quốc tế. Việc áp dụng nguyên tắc "có đi có lại" trong việc từ chối hoặc chấp nhận yêu cầu dẫn độ cũng được nêu rõ trong dự thảo Luật Dẫn độ sắp sửa được trình Quốc hội.
Nguyên tắc này được hiểu là quốc gia được yêu cầu dẫn độ sẽ đồng ý thực hiện việc dẫn độ, với điều kiện quốc gia yêu cầu cam kết sẽ làm điều tương tự trong tương lai, đảm bảo sự hợp tác bình đẳng trong lĩnh vực tư pháp hình sự.
Vào tháng 5/2025, luật sư Trần Đại Lâm từ Hà Nội giải thích với BBC News Tiếng Việt rằng trong trường hợp thỏa thuận này, sự khác biệt về hệ thống pháp luật của hai nước có thể là rào cản.
Ông Lâm dẫn ví dụ rằng các quốc gia châu Âu như Đức thường từ chối dẫn độ trong những trường hợp việc chuyển giao người phạm tội có thể dẫn đến việc áp dụng án tử hình tại quốc gia yêu cầu – cụ thể là Việt Nam – trong khi luật pháp Đức đã bãi bỏ hình phạt tử hình.
Tuy nhiên, có thể nói trường hợp này không áp dụng đối với trường hợp bà Nhàn, dựa trên những tội danh hiện nay của cựu chủ tịch AIC. Bà Nhàn hiện đang bị truy tố tội "vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng" - một tội danh không có khung xử phạt tử hình.
Ngoài trường hợp tử hình, Đức cũng có thể bác bỏ yêu cầu dẫn độ nếu điều đó ảnh hưởng đến an ninh, lợi ích quốc gia hoặc phụ thuộc quan hệ của các nước với nhau.
Nhiều quốc gia dân chủ và tôn trọng nhân quyền, đặc biệt là ở châu Âu, cũng từ chối dẫn độ nếu người bị dẫn độ đối mặt với nguy cơ bị xét xử không công bằng, tra tấn, bức cung, đối xử vô nhân đạo, hạ nhục… tại quốc gia yêu cầu dẫn độ.
Năm vụ án xét xử vắng mặt
Tính tới thời điểm hiện tại, bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn đã bị đưa ra xét xử vắng mặt trong 5 vụ án liên quan đến Công ty Cổ phần Tiến bộ Quốc tế (AIC).
Vụ án tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Đồng Nai
Bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn được xác định, trong giai đoạn 2011-2020, đã chỉ đạo cấp dưới gian lận trong đấu thầu tại Dự án Bệnh viện Đa khoa Đồng Nai. Công ty AIC đã thông đồng với chủ đầu tư và các bên liên quan để điều chỉnh hồ sơ thầu, đảm bảo trúng 16 gói thầu thiết bị y tế dù không đủ năng lực, gây thất thoát 152 tỷ đồng ngân sách nhà nước.
Bà Nhàn cùng cấp dưới đã dùng 44,8 tỷ đồng "bôi trơn" cho các quan chức của tỉnh, bao gồm cựu Bí thư Tỉnh ủy Trần Đình Thành (14,5 tỷ), cựu Chủ tịch UBND tỉnh Đinh Quốc Thái (14,5 tỷ), cựu Giám đốc Bệnh viện Phan Huy Anh Vũ (14,8 tỷ) và cựu Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tư Bồ Ngọc Thu nhận một tỷ đồng.
Ngày 4/1/2023, sau phiên xét xử sơ thẩm, Tòa án nhân dân TP Hà Nội đã tuyên phạt bà Nhàn 16 năm tù về tội "vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng" và 14 năm tù về tội "đưa hối lộ". Tổng hợp hình phạt của bà Nhàn là 30 năm tù.
Vụ án tại Bệnh viện Sản-Nhi Quảng Ninh
Trong dự án mua sắm trang thiết bị cho Bệnh viện Sản-Nhi Quảng Ninh vào năm 2012, bà Nhàn bị cáo buộc đã chỉ đạo cấp dưới thông đồng với các quan chức để dàn xếp đấu thầu. AIC đã sử dụng các công ty "quân xanh", "quân đỏ" và gian lận báo cáo tài chính để đủ điều kiện và trúng 6 gói thầu. Hành vi gian lận này gây thiệt hại cho ngân sách nhà nước hơn 50 tỷ đồng.
Ngày 26/10/2023, Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Ninh đã xét xử sơ thẩm vắng mặt và tuyên phạt bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn 10 năm tù về tội "Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng".
Vụ án đấu thầu tại Trung tâm Công nghệ Sinh học TP HCM
Năm 2014, Sở Kế hoạch và Đầu tư TP HCM thông qua dự án mua sắm trang thiết bị cho loạt phòng thí nghiệm chuyên ngành công nghệ sinh học tại Trung tâm Công nghệ Sinh học TP HCM với tổng vốn đầu tư hơn 488 tỷ đồng, trong đó 425 tỷ đồng dành cho mua sắm thiết bị. Dự án triển khai thành ba giai đoạn, với 10 gói thầu thực hiện từ năm 2015 đến 2019.
Bà Nhàn bị cáo buộc là chủ mưu trong việc thao túng đấu thầu bằng cách thành lập các công ty "quân xanh", "quân đỏ" nhằm gian lận trong quá trình xét thầu.
Kết quả, AIC và các công ty liên quan đã trúng sáu gói thầu, tổng trị giá 305,4 tỷ đồng, gây thiệt hại 83,1 tỷ đồng cho nhà nước.
Bà cũng chỉ đạo cấp dưới đưa hối lộ 14,4 tỷ đồng cho ông Dương Hoa Xô, cựu Giám đốc Trung tâm Công nghệ Sinh học TP HCM.
Ngày 12/7/2024, Tòa án nhân dân TP HCM đã tuyên án sơ thẩm đối với bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn. Theo đó, bà Nhàn lãnh 12 năm tù về tội "Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng" và 12 năm tù về tội "Đưa hối lộ"; tổng hợp các án phạt trong vụ này là 24 năm tù.
Trong năm vụ án xử vắng mặt trước đó, bà Nhàn đã nhận tổng hình phạt 30 năm tù - mức tối đa với án tù có thời hạn
Vụ án tại Sở Y tế tỉnh Bắc Ninh
Sáng 29/10/2024, Tòa án Nhân dân tỉnh Bắc Ninh mở phiên tòa xét xử sơ thẩm 13 bị cáo trong vụ án "Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng" xảy ra tại Ban Quản lý Dự án Công trình Xây dựng Y tế thuộc Sở Y tế tỉnh Bắc Ninh, công ty AIC và các đơn vị liên quan, gây thiệt hại cho nhà nước hơn 48,6 tỷ đồng.
Bà Nhàn bị cáo buộc đã lợi dụng mối quan hệ với lãnh đạo tỉnh Bắc Ninh để được tạo điều kiện cho Công ty AIC và công ty con trúng 3 gói thầu mua sắm thiết bị y tế tại 3 bệnh viện tuyến huyện.
Để được giúp đỡ, bà Nhàn đã chi hối lộ tổng cộng 4,1 tỷ đồng cho lãnh đạo Tỉnh ủy và UBND tỉnh Bắc Ninh
Ngày 1/11/2024, sau phiên xử sơ thẩm, Tòa án nhân dân tỉnh Bắc Ninh đã tuyên bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn 13 năm tù về tội "Đưa hối lộ".
Vụ án tại VNCERT (Bộ Thông tin và Truyền thông)
Ngày 17/3/2025, Tòa án nhân dân TP Hà Nội đưa ra xét xử vụ án liên quan đến vi phạm trong đấu thầu tại Trung tâm Ứng cứu khẩn cấp máy tính Việt Nam (VNCERT) thuộc Bộ Thông tin và Truyền thông.
Bà Nhàn bị xác định đã chủ mưu, chỉ đạo dàn xếp đấu thầu ngay từ khi VNCERT lập dự án mua sắm thiết bị an toàn thông tin mạng. Bà chỉ đạo nhân viên phối hợp với VNCERT để xây dựng danh mục và giá thiết bị, đảm bảo AIC trúng thầu với lợi nhuận 40%. Bà Nhàn cùng các bị cáo liên quan đã hợp thức hóa hồ sơ, tạo lập các đơn vị tham gia dự thầu theo mô hình "quân xanh", "quân đỏ", điều chỉnh chứng thư thẩm định giá để giúp AIC trúng gói thầu số 8. Hành vi này gây thất thoát hơn 17 tỷ đồng cho ngân sách nhà nước.
Ngày 21/3/2025, Tòa án nhân dân TP Hà Nội xét xử sơ thẩm, tuyên phạt vắng mặt bà Nhàn 10 năm tù về tội "vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng".
Như vậy, qua năm vụ án đã được xét xử nói trên, bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn phải lãnh mức án tổng cộng 30 năm tù giam. Theo quy định của pháp luật, 30 năm là mức án tù có thời hạn cao nhất mà một cá nhân có thể lãnh khi vi phạm hơn một tội danh.
Hiện Viện Kiểm sát Nhân dân TP HCM đã ban hành cáo trạng truy tố bà Nhàn trong vụ án thứ sáu.
Theo BBC
Comments powered by CComment