Hai năm đại dịch, công và tội của ngành y tế Việt Nam

Nhìn vào bức tranh ngành y tế Việt Nam trong 2 năm đại dịch Covid-19, thực sự khiến người ta dễ rơi vào những trạng thái cảm xúc hỗn độn: vừa tự hào, vừa xót xa và cũng có cả sự oán hận.

Đại dịch Covid-19 ập đến như một thảm họa y tế toàn cầu, đã làm đảo lộn hoàn toàn cuộc sống của người dân Việt Nam trong suốt hai năm vừa qua. Có thể nói chưa bao giờ đất nước ta phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng lớn như vậy trong thời bình. Đáng ngại hơn, sự đe dọa mà Covid-19 mang đến nhắm thẳng vào sức khỏe và tính mạng của con người ở quy mô lớn và với tính chất nghiêm trọng – một cuộc “tấn công” mới và bất ngờ mà chúng ta không được chuẩn bị đầy đủ và kỹ càng để ứng phó, đặt ra thử thách cực lớn cho toàn xã hội, mà trên hết và trước hết là hệ thống y tế.

Những giây phút chợp mắt ngắn ngủi của y bác sĩ tại tuyến đầu chống dịch.

Trong hai năm qua, hình ảnh các bác sĩ, nhân viên y tế đứng ở tuyến đầu chống dịch đã trở thành một biểu tượng vĩ đại của lòng tận tâm, đức hy sinh và những nỗ lực không mệt mỏi của người thầy thuốc, tất cả vì sức khỏe của nhân dân. Hàng chục vạn cán bộ, y bác sĩ, kỹ thuật viên, nhân viên y tế, sinh viên y khoa… từ mọi miền trong cả nước đã tham gia vào cuộc chiến chống dịch Covid-19, họ làm những rất nhiều công việc khác nhau, từ tuyên truyền, vận động, hướng dẫn người dân phòng dịch, tổ chức thế trận phòng dịch khắp các phường xã, cơ quan, doanh nghiệp, trường học…, nghiên cứu vaccine, thuốc điều trị cho đến việc lấy mẫu, xét nghiệm, tiêm chủng, thu dung và trực tiếp điều trị cho các bệnh nhân Covid-19.

Trong bộ đồ bảo hộ, các y bác sĩ nỗ lực giành giật lấy từng hơi thở cho bệnh nhân. Trong giai đoạn khó khăn nhất của dịch bệnh, người dân vững tin rằng, dù họ đang ở bất cứ đâu cũng luôn có các thầy thuốc bên cạnh mình – những người sẵn sàng lao đi bất kể ngày đêm để đến với những nơi đang cần sự giúp đỡ. Con số 1,16 triệu ca Covid-19 khỏi bệnh trên tổng số 1,57 triệu ca mắc (tính đến thời điểm cuối tháng 12/2021) đã minh chứng phần nào cho những nỗ lực của ngành y tế trong thời gian qua.

Hai nam dai dich va cong toi cua nganh y te Viet Nam

Ông Trương Quốc Cường, Thứ trưởng Bộ Y tế, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý dược Bộ Y tế bị bắt và khai trừ Đảng liên quan tới vụ án VN Pharma.

Covid-19 là phép “thử lửa” đối với tài năng và đức độ của người thầy thuốc, là lúc để ngành y tế nước nhà có thể lưu tên mình vào sử sách của dân tộc khi là “lá chắn thép” vững chãi nhất của nhân dân trong những ngày tháng khó khăn do dịch bệnh. Nhưng trái lại, tình trạng khủng hoảng do Covid-19 gây ra cũng vô tình làm bộc lộ những lỗ hổng nghiêm trọng trong cơ chế quản lý của ngành y tế, mà trước hết là của Bộ Y tế và đưa ra ánh sáng những kẻ có dã tâm "phản bội" lại lời thề y đức của mình, dù bằng cách này hay cách khác.

Trong hai năm đại dịch hoành hành, liên tiếp những vụ sai phạm, vi phạm pháp luật nghiêm trọng xảy ra trong ngành y tế bị “khui” ra. Những hậu quả để lại, không chỉ dừng lại ở số tiền thiệt hại cho Nhà nước, số tiền bỏ túi của những kẻ táng tận lương tâm ăn trên “xương máu” của đồng bào, mà nghiêm trọng hơn còn là tính mạng, sức khỏe và đặc biệt là niềm tin và sự tôn trọng của người dân đối với ngành y tế, đối với đạo đức nghề y đã bị suy giảm.

Nguyên Giám đốc CDC Hà Nội Nguyễn Nhật Cảm (áo xanh) được nhiều giáo sư, bác sĩ, CDC các tỉnh gửi đơn xin giảm nhẹ hình phạt.

Những vụ việc “đau xót” nhất trong hai năm qua có liên quan đến ngành y tế hầu hết đều xoay quanh các câu chuyện như “đấu thầu”, “phê duyệt” (thuốc, trang thiết bị y tế, v.v…), có sự móc nối giữa cơ quan quản lý y tế và doanh nghiệp, tổ chức bên ngoài để ăn chia.

Có thể kể ra hàng loạt vụ việc, như Vụ án nâng khống giá gói thầu mua sắm ở CDC Hà Nội, Vụ án nâng khống giá thiết bị y tế tại bệnh viện Bạch Mai, Vụ vi phạm quy định đấu thầu tại Bệnh viện Tim Hà Nội, Vụ án nâng giá thiết bị y tế tại Bệnh viện Mắt TP.HCM, Vụ án nâng khống giá kit xét nghiệm tại Công ty Việt Á và CDC Hải Dương, Vụ án buôn lậu thuốc chữa ung thư giả tại VN Pharma, Vụ án vi phạm quy định đấu thầu tại Sở Y tế Cần Thơ, Vụ án nâng giá thiết bị y tế tại Sở Y tế Sơn La, Vụ án vi phạm quy định về đấu thầu tại Bệnh viện TP. Thủ Đức... cùng hàng loạt vụ việc khác nữa.

Chiếm đoạt tiền của của nhà nước, xã hội để vụ lợi bất chính cho mình đã là một điều phi đạo đức. Chiếm đoạt tiền của những người bệnh đang trong cơn “thập tử nhất sinh”, buộc họ phải cắn răng chịu đựng làm theo vì không còn lựa chọn nào khác lại càng đáng ghê tởm. “Tội ác” – đó là những gì mà người ta dù đau lòng nhưng cũng phải thốt lên khi đọc về những vụ án vi phạm trong ngành y tế bị phanh phui trong hai năm qua. Không ai muốn quay lưng lại đối với những “chiếc áo blouse” đang ngoan cường chiến đấu với dịch bệnh, nhưng rồi ai cũng sẽ phải trả giá cho những tội lỗi, thiếu sót, dù vô tình hay cố ý của mình.

Hải năm đại dịch và công tội của ngành y tế Việt Nam

Điều làm người ta phẫn nộ, là những con người đã thực hiện Lời thề Y đức lúc bước chân vào nghề đó, lại có thể ngồi xuống với những “con buôn” bị mê hoặc bởi sức mạnh của đồng tiền để lập ra những kế hoạch tinh vi, nhằm che mắt thiên hạ thực hiện hành vi táng tận lương tâm của mình. Kể cả không trực tiếp tham gia, họ cũng đã không làm tròn vai trò và trách nhiệm của mình, để cho các cấp dưới mặc sức tự tung tự tác gây ra nỗi đau cho biết bao bệnh nhân và gia đình của họ.

Điều đáng buồn và nuối tiếc nhất trong những vụ án trên, đó là những cán bộ y tế đứng đầu phải chịu trách nhiệm cao nhất lại là những y bác sĩ rất có tiếng và được trọng vọng trong nghề, đã có hàng chục năm công tác nghiên cứu và chữa bệnh, là những vị “Thầy thuốc nhân dân”, được tặng thưởng những huân huy chương cao quý bậc nhất của Đảng và Nhà nước, là người thầy đi trước chỉ dạy cho nhiều thế hệ bác sĩ trẻ hiện nay.

Tiêu Dao