Khi nào tổng thống Mỹ có thể triển khai Vệ binh Quốc gia trên đất Mỹ?

Quyết định huy động Vệ binh Quốc gia của ông Trump đã vượt quyền của Thống đốc bang California Gavin Newsom - người gọi động thái này là "cố tình gây chia rẽ".

Ít nhất 118 người nhập cư đã bị bắt trong các chiến dịch trên khắp thành phố trong tuần vừa rồi.

Các cuộc đụng độ đã diễn ra khi người biểu tình tụ tập bên ngoài các cơ sở kinh doanh bị nghi là mục tiêu của các cuộc bố ráp.

Sở Cảnh sát Quận Los Angeles cho biết đám đông "ngày càng trở nên kích động, ném đồ và có hành vi bạo lực", buộc cảnh sát phải sử dụng hơi cay và lựu đạn gây choáng.

Thống đốc Newsom, cùng với thị trưởng Los Angeles và một nữ dân biểu liên bang của California, đều tuyên bố trong các phát biểu riêng rằng họ tin lực lượng cảnh sát địa phương có thể xử lý các cuộc biểu tình. 29 người đã bị bắt, theo giới chức địa phương.

Tổng thống có thể triển khai Vệ binh Quốc gia không?

Để dập tắt tình trạng bất ổn ngày càng gia tăng, ông Trump đã ban hành một chỉ thị theo một đạo luật liên bang ít khi được sử dụng, cho phép tổng thống liên bang hóa lực lượng Vệ binh Quốc gia trong một số trường hợp nhất định.

Vệ binh Quốc gia là một lực lượng "lai", phục vụ cả lợi ích cấp bang lẫn cấp liên bang. Thông thường, lực lượng Vệ binh Quốc gia của một bang chỉ được huy động khi có yêu cầu từ thống đốc bang đó.

Tuy nhiên, trong trường hợp này, ông Trump đã vượt qua bước đó bằng cách viện dẫn một điều khoản cụ thể trong Bộ luật về các lực lượng vũ trang của Hoa Kỳ, có mã số 10 U.S.C. 12406, trong đó quy định ba trường hợp mà tổng thống có thể liên bang hóa lực lượng Vệ binh Quốc gia:

Ông Trump cho biết trong bản ghi nhớ yêu cầu triển khai Vệ binh Quốc gia rằng các cuộc biểu tình ở Los Angeles "cấu thành một hình thức nổi loạn chống lại uy quyền của chính phủ Hoa Kỳ".

Vai trò của lực lượng Vệ binh Quốc gia tại Los Angeles sẽ là bảo vệ các nhân viên liên bang, bao gồm nhân viên của Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan Mỹ (ICE) và Bộ An ninh Nội địa, trong quá trình họ thực hiện nhiệm vụ.

Các binh sĩ này sẽ không trực tiếp tham gia các cuộc bố ráp người nhập cư hoặc thực hiện các hoạt động cưỡng chế dân sự thông thường.

Nhìn chung, luật pháp ở Mỹ cấm việc sử dụng quân đội liên bang cho các hoạt động thực thi pháp luật dân sự trong nước, ngoại trừ một số trường hợp ngoại lệ như theo Đạo luật Khởi nghĩa (Insurrection Act).

Mặc dù ông Trump trước đây từng đe dọa viện dẫn đạo luật này — ví dụ khi các cuộc biểu tình cho quyền của người da màu Black Lives Matter diễn ra vào năm 2020 — nhưng đã không làm như vậy.

Theo các chuyên gia, đây là lần đầu tiên lực lượng Vệ binh Quốc gia được huy động mà không có yêu cầu từ thống đốc bang kể từ năm 1965.

Năm 1992, lực lượng Vệ binh Quốc gia đã được liên bang hóa tại Los Angeles. Khi ấy, các cuộc bạo loạn đã nổ ra sau khi những sĩ quan cảnh sát liên quan tới vụ đánh đập người lái xe da đen Rodney King được tuyên trắng án.

Khi đó, Tổng thống George H. W. Bush đã điều binh theo yêu cầu của Thống đốc California, khi ấy là ông Pete Wilson.

Năm 2020, binh sĩ Vệ binh Quốc gia cũng đã được triển khai tại một số bang sau các cuộc biểu tình liên quan đến cái chết của ông George Floyd.

Phản ứng của quan chức trước quyết định của ông Trump

Các nhân vật cấp cao trong chính quyền Trump đã bày tỏ sự ủng hộ đối với quyết định điều binh của Tổng thống.

Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth viết trên mạng xã hội rằng đây là điều "HIỂN NHIÊN", đồng thời nhấn mạnh: "Bạo lực và phá hoại nhằm vào các nhân viên và cơ sở liên bang sẽ KHÔNG được dung thứ."

Ông Hegseth còn cho biết, lực lượng Thủy quân Lục chiến Mỹ đóng tại doanh trại Camp Pendleton gần đó cũng đã được đặt trong tình trạng "báo động cao" và sẽ được triển khai nếu cần thiết.

Thượng nghị sĩ Markwayne Mullin, một đảng viên Cộng hòa ở bang Oklahoma, nói với CNN:

"Nhìn có giống như tình hình đang được kiểm soát không? Hoàn toàn không."

Một số quan chức Cộng hòa khẳng định lực lượng cảnh sát địa phương đủ khả năng xử lý bất ổn và cho rằng không cần sự can thiệp của quân đội.

Dân biểu Dân chủ Nanette Barragán, đại diện cho thành phố Paramount ở vùng ngoại ô Los Angeles, nơi diễn ra các cuộc biểu tình, đã nói với CNN rằng: "Chúng tôi không cần sự trợ giúp đó."

Theo bà, việc triển khai Vệ binh Quốc gia "chỉ khiến mọi chuyện tồi tệ hơn."

Phát biểu của bà tương đồng lập trường của Thống đốc Gavin Newsom. Ông cũng phản đối việc triển khai binh lính liên bang đến bang của mình.

"Chính quyền liên bang đang tiếp quản Lực lượng Vệ binh Quốc gia California và điều động 2.000 binh sĩ đến Los Angeles – không phải vì thiếu lực lượng chấp pháp, mà vì họ muốn thực hiện một màn phô trương," ông Newsom viết trên mạng xã hội X.

Thị trưởng Los Angeles, bà Karen Bass, nói với đài ABC7 rằng thành phố không cần đến Vệ binh Quốc gia.

ICE đã làm gì ở Los Angeles?

Vào thứ Sáu 6/6, các nhân viên ICE đã tiến hành các cuộc truy quét ở những khu vực có đông người gốc Latinh tại Los Angeles. Đây là một trong chiến dịch trấn áp người nhập cư trái phép của ông Trump.

44 người đã bị bắt giữ, theo người phát ngôn của Cơ quan Điều tra An ninh Nội địa (Homeland Security Investigations – một nhánh của ICE).

Những nỗ lực nằm trong mục tiêu của ông Trump nhằm thực hiện "chiến dịch trục xuất quy mô lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ."

Thành phố Los Angeles – với một phần ba dân số là người sinh ra ở nước ngoài – đã trở thành một mục tiêu trọng điểm.

Đầu tháng Năm, ICE thông báo đã bắt giữ 239 người nhập cư không có giấy tờ trong một chiến dịch kéo dài một tuần tại khu vực Los Angeles, trong bối cảnh tổng số vụ bắt giữ và trục xuất vẫn chưa đạt mức mà ông Trump kỳ vọng.

Vào tháng sau đó, Nhà Trắng nâng mục tiêu, yêu cầu ICE thực hiện ít nhất 3.000 vụ bắt giữ mỗi ngày.

Giới chức đã mở rộng phạm vi truy quét, nhằm vào cả những nơi làm việc như nhà hàng và các cửa hàng bán lẻ.

Những cuộc bố ráp ở LA mà đã châm ngòi cho các cuộc biểu tình diễn ra tại một xưởng may bán buôn và một cửa hàng Home Depot.

"Người dân sẽ chứng kiến các chiến dịch tại nơi làm việc lớn chưa từng có trong lịch sử quốc gia này," quan chức phụ trách biên giới của ông Trump – ông Thomas Homan – phát biểu.

Chiến dịch trục xuất đầy tham vọng này bao gồm việc đưa người nhập cư lên máy bay quân sự, chuyển đến Vịnh Guantanamo, rồi sau đó đưa về bang Louisiana (Mỹ).

Một số người nhập cư khác đã bị trục xuất đến một nhà tù quy mô lớn ở El Salvador, trong số đó có ít nhất một người có tình trạng cư trú hợp pháp tại Mỹ. Một số người bị đưa tới các quốc gia không phải quê hương của họ.

Nhiều hành động trong số này đang bị thách thức tại các vụ kiện ở tòa.

Los Angeles phản ứng thế nào?

Vào thứ Sáu 6/6, người biểu tình đã đụng độ với lực lượng liên bang bên ngoài một cửa hàng quần áo bán buôn.

Họ ném đồ vào các nhân viên liên bang và tìm cách ngăn cản họ thực hiện việc bắt giữ.

Đáp lại, lực lượng mặc đồ chống bạo động đã sử dụng lựu đạn choáng và bình xịt hơi cay để trấn áp đám đông.

Tại một cửa hàng Home Depot ở thành phố Paramount – cách trung tâm Los Angeles khoảng 32 km về phía nam – khí cay và lựu đạn choáng tiếp tục được sử dụng để giải tán những người biểu tình đã tụ tập trở lại vào thứ Bảy 7/6.

Trong một bài đăng trên mạng xã hội, ICE mô tả tình hình hôm 7/6 rằng: "Các sĩ quan dũng cảm của chúng tôi bị áp đảo con số nghiêm trọng – hơn 1.000 người bạo loạn đã bao vây và tấn công một tòa nhà liên bang."

Để đáp lại các cuộc biểu tình, Sở Cảnh sát Los Angeles (LAPD) nói rằng họ đã bắt giữ 29 người, hầu hết vì không chịu giải tán – hành vi được coi là khinh tội, theo CBS News – đối tác truyền thông của BBC.

Đến Chủ nhật 8/6, ngày thứ ba của làn sóng biểu tình, binh sĩ Vệ binh Quốc gia đã được triển khai tới Los Angeles. Những binh lính này được nhìn thấy dựng hàng rào ngăn người biểu tình bên ngoài một tòa nhà liên bang có trung tâm giam giữ.

Trong một cuộc đối đầu căng thẳng, các sĩ quan liên bang mang phù hiệu của Bộ An ninh Nội địa Hoa Kỳ đã bắn thứ được cho là khí cay và hơi cay và một loại đạn không gây chết người về phía đám đông.

Theo BBC