Mỹ: Vì sao vụ xả súng do nghi phạm chuyển giới thực hiện lại gây phẫn nộ hơn cả ?

Cụ thể thì một phụ nữ chuyển giới tên Robin Westman đã mang vũ khí và tới một nhà thờ Công Giáo ở Minneapolis và xả súng vào những người đang có mặt, khiến hai trẻ em thiệt mạng và 17 người khác bị thương (trong đó có 14 trẻ em). Cục Điều tra Liên bang (FBI) xếp loại hành động này là “khủng bố” và “tội ác thù hận”, nhắm vào cộng đồng Công Giáo.

Nghi phạm đã để lại cả một bức thư cho người thân và một đoạn video kinh hoàng trên YouTube. Trong video, Robin Westman hăm hở khoe những khẩu súng đủ loại cỡ nòng và vô số băng đạn. Trên những băng đạn đen là hàng loạt những khẩu hiệu đáng sợ như “Tự sát đi”, “Ta là cơn ác mộng”, “giết Donald Trump”, “Israel phải sụp đổ” và đặc biệt là dòng chữ “Dành cho trẻ em”. Trong bức thư viết tay, Robin Westman cho biết mình bị ung thư giai đoạn cuối.

Vụ việc lập tức được lan truyền mạnh mẽ trên mạng xã hội. Những người theo phong trào MAGA (Make America Great Again), đồng loạt lên án những tên “khủng bố chuyển giới”. Graham Allen, cố vấn cho bộ trưởng Quốc Phòng Pete Hegseth, lên án : “Bạo lực mà người chuyển giới gây ra không chỉ là do bệnh tâm thần, tôi tin rằng đó là do ma quỷ đã chiếm đoạt (linh hồn) họ.” Một người dẫn podcast nổi tiếng khác là Benny Johnson thì nhận xét rằng : “Phong trào chuyển giới đang cực đoan hóa những kẻ tâm thần, biến chúng trở thành những kẻ khủng bố bạo lực giết hại trẻ em.”

Đối với phe cánh hữu của Mỹ, đây là vụ án đầu tiên mang tính biểu tượng cao kể từ khi Donald Trump trở lại Nhà Trắng. Các nạn nhân là trẻ em, địa điểm được chọn là nhà thờ Công Giáo và hung thủ là một người chuyển giới. Điều này cho giới MAGA một cơ hội để tấn công kẻ thù của mình, chủ nghĩa “workisme”. 

Ngược lại, phe cánh tả thì cố gắng truyền tải thông điệp “It’s the guns” – nghĩa là “tại khẩu súng”. Theo trang Gun Violence Archive, Hoa Kỳ đã ghi nhận 286 vụ thảm sát hàng loạt trong năm 2025 – nghĩa là có ít nhất bốn nạn nhân trở lên – khiến 246 người chết. Con số này đã tăng mạnh so với trước đại dịch Covid-19. Tại Mỹ, các loại vũ khí ngày càng dễ tiếp cận, một khẩu súng trường AR-15, mà hung thủ sở hữu, có thể dễ dàng được mua với giá 800 đô la. 

Các chính sách kinh tế của Trump không tệ đến thế 

Vẫn về nước Mỹ, nhật báo Le Figaro thì quan tâm đến tình hình kinh tế của cường quốc số một thế giới. Trong bài “Kinh tế Mỹ chống cự tốt hơn dự báo”, tờ Le Figaro nhận xét rằng những lo ngại, mà nhiều đối thủ của tổng thống Trump từng cảnh báo từ nhiều tháng qua, hiện vẫn chưa xảy ra. Ngày hôm qua, bộ Thương Mại Mỹ đã điều chỉnh dự báo tăng trưởng từ 3% lên 3,3%.

Theo tờ báo, dù GDP của Hoa Kỳ đã giảm 0,5% trong quý I, nhưng nguyên nhân là do làn sóng nhập khẩu ồ ạt chưa từng có của các doanh nghiệp, vốn muốn đi trước để tránh các đợt tăng thuế nhập khẩu mà tổng thống đã hứa hẹn. Trong giai đoạn từ tháng Tư đến tháng Sáu, làn sóng nhập khẩu này đã dịu đi. Các nhà nhập khẩu vẫn tiếp tục thu mua để chuẩn bị cho cuộc chiến thuế quan của Nhà Trắng, nhưng với nhịp độ bình thường hơn. Ngoài ra thì chi tiêu tiêu dùng trong quý I chỉ tăng 0,5% thì sang quý II, con số này đã tăng lên 1,6%. Đây là một tín hiệu tích cực cho một nền kinh tế mà gần ba phần tư GDP đến từ tiêu dùng. 

Ngược lại thì những tín hiệu xấu lại xuất hiện trong lĩnh vực đầu tư, chủ yếu là do giới doanh nghiệp lo ngại về các quyết định tăng giảm thuế bất thường của tổng thống Mỹ. Các kinh tế gia vẫn cho rằng chủ nghĩa bảo hộ do Nhà Trắng áp đặt chẳng khác nào một loại thuế, mà một phần sẽ do các nhà nhập khẩu gánh chịu và một phần khác do người tiêu dùng chi trả. Tăng trưởng vì thế có thể chịu tác động tiêu cực trong nửa cuối năm.

Một yếu tố quan trọng quyết định sự vững vàng của tình hình kinh tế là diễn biến trên thị trường lao động. Số lượng việc làm được tạo ra trong quý II chỉ ở mức 63.700. Tệ hơn nữa là từ tháng Năm đến tháng Bảy, chỉ có khoảng 35.500 việc làm được tạo ra. Nước Mỹ chưa từng chứng kiến mức tuyển dụng thấp như vậy kể từ đại dịch Covid. Các biện pháp siết chặt nhập cư mạnh mẽ và những chiến dịch bắt giữ người nhập cư không giấy tờ được truyền thông rầm rộ rõ ràng đã tác động đến nguồn cung lao động trong những tháng gần đây. 

Các khảo sát của Cục Thống kê Lao động (BLS) cho thấy dân số trong độ tuổi lao động sinh ra ở nước ngoài đã giảm 1,65 triệu người kể từ tháng Ba. Trong khi đó, dân số trong độ tuổi lao động sinh ra tại Mỹ lại được cho là tăng thêm 2,65 triệu người. Bộ trưởng Lao Động Lori Chavez-DeRemer khẳng định : “Những lao động sinh ra tại Mỹ đã chiếm toàn bộ số việc làm được tạo ra kể từ ngày ông Trump nhậm chức tổng thống”. Tuy nhiên, rất nhiều nhà thống kê và kinh tế gia tỏ ra nghi ngờ điều này. Họ cho rằng có khả năng nhiều người nhập cư không giấy tờ đã khai man trong các cuộc điều tra của Cục Thống kê Lao động về nơi sinh, nhằm tránh nguy cơ bị cơ quan nhập cư phát giác.

Pháp : Lấy tiền từ túi người nước ngoài hoặc người giàu là đủ để trả nợ công? 

Về thời sự Pháp, hai nhật báo La Croix và Les Echos hôm nay có bài phân tích về tình hình nợ công của nhà nước. Tờ La Croix đặt câu hỏi : “Nước Pháp có thực sự bị đe doạ bởi tình trạng quá nợ hay không ?” Theo nhật báo Công Giáo, nợ công của Pháp đang đạt  mức 3.345 tỷ euro, tức 114% GDP vào cuối quý I năm 2025 và được coi mức chưa từng thấy kể từ giữa thế kỷ XX. Kinh tế gia Philippe Waechter nhận định đây là điều “chưa từng xảy ra trong thời bình”, đồng thời nhắc lại rằng những lần nợ công của Pháp đạt đỉnh trước đó gắn liền với hai cuộc thế chiến. 

La Croix tiếp tục đặt câu hỏi liệu người dân Pháp có ý thức được về khoản nợ này hay không? Thoạt nhìn thì họ dường như nhận biết được về rủi ro nợ công. Theo khảo sát hồi tháng 09/2024, 80% cho rằng việc giảm nợ công là “khá cấp bách” hoặc “rất cấp bách”. Tuy nhiên, theo ông Éric Dor, giám đốc nghiên cứu kinh tế tại Trường Quản lý Iéseg, vấn đề nằm ở chỗ “dân Pháp nhận thức được vấn đề nhưng lại tin rằng có thể giải quyết mà không ảnh hưởng trực tiếp đến bản thân họ (…) Có những người tin rằng có thể lấy tiền từ người nước ngoài – điều này là sai; và có những người nghĩ rằng chỉ cần lấy từ túi của người giàu – nhưng đó cũng không phải giải pháp.” Đồng quan điểm, tờ Les Echos trong bài “Không gì tệ hơn là tự lừa mình”, đặt câu hỏi vì sao người Pháp lại cứ cố dối lừa bản thân rằng chỉ cần đánh thuế tài sản của giới siêu giàu cũng đủ để bù cho các khoản nợ công hàng ngàn tỷ, rằng chính phủ chỉ cần xem xét lại những quyền lợi mà người khác đang được hưởng là đủ giải quyết vấn đề, chứ không cần động đến những quyền lợi của tôi, và rằng lao động chỉ là hoạt động phụ trong cuộc sống. 

Tình trạng nợ công tại Pháp có thực sự đáng báo động? 

Vẫn theo La Croix, nợ công của Pháp là tổng hợp các khoản thâm hụt ngân sách tích lũy từ năm 1975. Khi thu ngân sách thấp hơn chi tiêu, nhà nước buộc phải vay mượn để cân đối sổ sách. Trong 20 năm qua, các cuộc khủng hoảng liên tiếp đã làm nợ công gia tăng đáng kể, từ khủng hoảng y tế (2020-2021) khiến nợ tăng thêm 441 tỷ euro, cộng thêm 476 tỷ euro trong giai đoạn 2022-2024 do khủng hoảng lạm phát và năng lượng. Theo kinh tế gia Philippe Waechter, còn một lý do nữa cần nhắc tới là nước Pháp đi vay để trả lương hưu cho người nghỉ hưu thay vì đầu tư vào việc sản xuất, vốn có thể giúp tăng lương. 

Dù vậy nhưng xét theo GPD, thì trong hai nhiệm kỳ của tổng thống Macron, mức nợ của Pháp vẫn được coi là đỡ tệ hơn so với thời Nicolas Sarkozy. Nước Pháp vào thời đó mang nợ thêm 600 tỷ euro, thấp hơn con số 1000 tỷ euro hiện tại, nhưng lại tương đương 24 điểm GDP, so với “chỉ” 12 điểm kể từ khi ông Macron lên cầm quyền. 

Hơn nữa, Pháp không nhất thiết phải trả hết số nợ này. Theo ông Éric Dor, “thực ra, thì các quốc gia đều thực hiện việc xoay vòng nợ của mình (…) Khác với một hộ gia đình phải trả hết khoản vay mua nhà, một Nhà nước có tầm nhìn liên thế hệ và không buộc phải trả hết nợ.” Tức là, Nhà nước sẽ lấy tiền từ chủ nợ mới để trả tiền cho chủ nợ cũ. Ví dụ, khi một nhà đầu tư Nhật Bản cho Pháp vay (thông qua việc mua trái phiếu chính phủ), điều đó có nghĩa là ông ta tin rằng trong mười năm nữa, khi khoản vay đáo hạn, bộ Tài Chính Pháp sẽ tìm được những nhà đầu tư khác để hoàn trả số tiền này cho ông ấy. Bánh xe sẽ cứ thế xoay vòng trơn tru trừ phi các nhà đầu tư bắt đầu nghi ngờ về khả năng trả nợ của chính phủ. Và khi cảm thấy rủi ro gia tăng, các nhà đầu tư sẽ yêu cầu lãi suất cao hơn. Nhưng hiện tại thì Pháp vẫn đang được hưởng lợi từ tình hình thuận lợi. Trong nửa đầu năm 2025, nhờ lạm phát và lãi suất ngắn hạn thấp hơn dự kiến, nước này thậm chí đã trả ít hơn 600 triệu euro tiền lãi so với con số ghi trong dự toán ngân sách 2025. 

Do vậy mà mục xã luận của La Croix đặt câu hỏi tại sao thủ tướng Bayrou và nội các cứ nhất quyết chọn nợ công là vấn đề then chốt trong chương trình chính trị? Điều này chỉ khiến cho người dân thêm lo ngại về tương lai cũng như tạo ra những bế tắc chính trị và bất ổn thể chế, khiến các nhà đầu tư dè chừng về khả năng trả nợ của nước Pháp. 

Bắc Kinh nhắm tới nguồn khoáng sản và đất hiếm ở Trung Á 

Chuyển sang thời sự châu Á, Les Echos hôm nay chạy tựa bài viết “Bắc Kinh đẩy mạnh thị trường Trung Á”. Cuộc chiến thương mại do tổng thống Trump phát động nhắm vào Trung Quốc đã buộc Bắc Kinh phải tìm kiếm những khách hàng và nhà cung cấp mới, đặc biệt là ở Uzbekistan và Kazakhstan. Nhà máy lớn nhất của doanh nghiệp xe điện BYD bên ngoài Trung Quốc không nằm ở Brazil, cũng không ở Đông Âu, mà lại ở Uzbekistan. Với khoản đầu tư ban đầu khoảng 160 triệu đô la, nhà máy này có thể sản xuất tới 50.000 xe mỗi năm, theo Times of Central Asia. Nhưng đã có kế hoạch mở rộng với hai giai đoạn tiếp theo, nhằm nâng công suất lên 500.000 chiếc.

Dự án này nói lên rất nhiều về tham vọng của các doanh nghiệp Trung Quốc tại khu vực Trung Á, trong bối cảnh các nhà lãnh đạo của các quốc gia nơi đây sẽ gặp chủ tịch Tập Cận Bình vào Chủ Nhật và thứ Hai tới, trong khuôn khổ hội nghị thượng đỉnh của Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) tại Thiên Tân. Các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ vốn từ lâu nằm trong quỹ đạo của Nga. Thế nhưng, trong nhiều năm qua, Trung Quốc cũng đã không ngừng thắt chặt quan hệ với các quốc gia láng giềng gần gũi này cả về mặt địa lý lẫn chính trị.

Năm 2013, Tập Cận Bình từng công bố dự án “Vành đai và Con đường” – vốn đi qua Trung Á – trong chuyến thăm Kazakhstan. Đây là quốc gia được ông Tập viếng thăm nhiều thứ hai (sau Nga) kể từ khi ông lên nắm quyền, với 6 chuyến công du (so với 11 lần tới Nga). Trong bối cảnh vốn đã thuận lợi đó, cuộc chiến ở Ukraina lại mở thêm một cánh cửa cơ hội. Khi Matxcơva bị cuốn vào cuộc xung đột với Kiev suốt ba năm rưỡi, Bắc Kinh đã tranh thủ để siết chặt hơn nữa quan hệ ở các cấp độ chính trị, ngoại giao và kinh tế. 

Trung Quốc không chỉ xuất khẩu xe điện, hàng tiêu dùng hay xây dựng sân vận động, đường xá và sân bay tại đây. Trung Á ngày càng trở nên thiết yếu cho nguồn cung khoáng sản và đất hiếm – những nguyên liệu quan trọng để sản xuất pin, lĩnh vực mà Trung Quốc đang giữ vị trí số một thế giới.

Chuyên gia Yunis Sharifli thuộc tổ chức China Global South Project nhận định :  “Trong khi Trung Quốc rút lui khỏi Trung Đông, châu Âu và Nam Á, thì Trung Á lại trở thành một trong những khu vực năng động nhất trong sáng kiến Con đường Tơ lụa mới. (…) Nguyên nhân chính đứng sau dòng vốn đổ vào là các kim loại và khoáng sản, đặc biệt là nhôm và đồng.” Minh chứng rõ ràng là tập đoàn Trung Quốc East Hope đã cam kết đầu tư 12 tỷ USD vào một nhà máy sản xuất nhôm tại Kazakhstan.

Theo RFI