Hội nghị thượng đỉnh vào hôm 14/8 tại Alaska giữa Mỹ và Nga nhằm thảo luận về việc chấm dứt chiến tranh ở Ukraine được cho là một trong những diễn biến ngoại giao quan trọng nhất trong vài năm trở lại đây. Tuy nhiên, địa điểm tổ chức cuộc gặp lại mang ý nghĩa lịch sử đặc biệt.
Ngoại trưởng Mỹ đàm phán để mua Alaska
Tổng thống Donald Trump và Tổng thống Vladimir Putin sẽ gặp nhau trên lãnh thổ Mỹ, tại Anchorage – thành phố lớn nhất của Alaska.
Nhưng nếu cuộc gặp diễn ra tại cùng địa điểm này cách đây khoảng 150 năm, thì đó lại sẽ là lãnh thổ Nga.
Lý do là vì Alaska – nay là bang lớn nhất của Mỹ, chiếm khoảng 1/5 diện tích toàn bộ đất nước – từng thuộc sở hữu của Nga.
Một địa điểm 'hoàn toàn hợp lý'
Nằm ở phía tây bắc xa xôi của Bắc Mỹ, Alaska được ngăn cách với Nga bởi eo biển Bering – nơi hẹp nhất chỉ rộng hơn 50 dặm.
Khi Tổng thống Trump thông báo hội nghị thượng đỉnh sẽ diễn ra tại Alaska, trợ lý tổng thống Nga Yuri Ushakov nói rằng dường như "hoàn toàn hợp lý" khi phái đoàn Nga "chỉ cần bay qua eo biển Bering và khi một hội nghị thượng đỉnh quan trọng và được mong đợi như vậy của các nhà lãnh đạo hai nước được tổ chức ở Alaska".
Nhưng mối liên hệ lịch sử giữa Nga và Alaska bắt nguồn từ đầu những năm 1700, khi người dân bản địa ở Siberia được cho là lần đầu tiên nói về một vùng đất rộng lớn nằm ở phía đông.
Cổng vào căn cứ Elmendorf-Richardson tại thành phố Anchorage, Alaska chụp vào ngày 13/8/2025
Một cuộc thám hiểm do nhà hàng hải người Đan Mạch Vitus Bering dẫn đầu đã phát hiện rằng vùng đất mới không nối liền với đất liền Nga.
Nhưng do sương mù dày đặc, chuyến thám hiểm này đã thất bại.
Năm 1741, một cuộc thám hiểm khác, cũng do Bering dẫn đầu, đã thành công và một số nam giới đã được đưa lên bờ.
Nhiều chuyến thám hiểm thương mại sau đó được thực hiện, và khi những bộ da rái cá biển được mang về Nga, nó đã mở ra cánh cửa cho một ngành buôn bán lông thú sinh lợi giữa châu Âu, châu Á và bờ biển Thái Bình Dương của Bắc Mỹ.
Tuy nhiên, vào thế kỷ 19, các thương nhân lông thú người Anh và Mỹ đã trở thành đối thủ cạnh tranh khốc liệt của Nga.
Cuộc cạnh tranh gay gắt này được giải quyết vào năm 1824 – khi Nga ký các hiệp ước riêng với Hoa Kỳ và Anh – nhưng việc loài rái cá biển gần như tuyệt chủng cùng với những hệ lụy chính trị của Chiến tranh Crimea (1853–1856) đã khiến Nga sẵn sàng bán Alaska cho Hoa Kỳ.
Một thương vụ 'hớ'
William Seward, khi đó là Ngoại trưởng Hoa Kỳ, đã dẫn đầu các cuộc đàm phán mua đất và đạt được một hiệp ước với Nga.
Sau nhiều sự phản đối, Quốc hội Mỹ đã phê chuẩn đề nghị chính thức của Seward trị giá 7,2 triệu đô la, và vào ngày 18/10/1867, lá cờ Mỹ đã được kéo lên tại thủ đô Sitka của Alaska thời bấy giờ.
Ban đầu, việc mua Alaska bị các nhà phê bình gọi là "Sự dại dột của Seward" vì họ tin chắc vùng đất này chẳng có gì để khai thác.
Nếu điều chỉnh theo lạm phát, 7,2 triệu đô la Mỹ khi đó sẽ tương đương với hơn 100 triệu đô la ngày nay – một mức giá cực kỳ thấp cho vùng đất hiện là bang lớn nhất của Mỹ.
Từ cuối thế kỷ 19, Alaska bắt đầu phát hiện vàng, dầu mỏ và khí đốt tự nhiên, nhanh chóng mang lại lợi nhuận đáng kể.
Bước đi của Seward đã chứng tỏ là sáng suốt, và đến năm 1959, Alaska chính thức trở thành bang thứ 49 của Hoa Kỳ.
Alaska có trữ lượng dầu và khí thiên nhiên
Alaska, nguồn tài nguyên thiên nhiên quan trọng, ngày nay có hơn 12.000 con sông và vô số hồ.
Thủ phủ của bang, Juneau, là thủ phủ duy nhất của Mỹ chỉ có thể đến bằng thuyền hoặc máy bay. Trong khi đó, hồ Hood ở thành phố Anchorage là một trong những căn cứ thủy phi cơ bận rộn nhất thế giới, với khoảng 200 chuyến bay mỗi ngày.
Tổng thống Trump và Tổng thống Putin sẽ gặp nhau tại Căn cứ Elmendorf-Richardson, cơ sở quân sự lớn nhất của bang với diện tích 64.000 mẫu Anh (khoảng khoảng 25.900 hecta) và là địa điểm chiến lược then chốt của Mỹ cho khả năng sẵn sàng quân sự ở Bắc Cực.
Đây không phải là lần đầu Alaska trở thành tâm điểm của một sự kiện ngoại giao Mỹ.
Tháng 3/2021, đội ngũ ngoại giao và an ninh quốc gia mới của Tổng thống Joe Biden đã gặp các đối tác Trung Quốc tại Anchorage.
Không có thông tin chính thức nào về hội nghị thượng đỉnh lần này, nhưng Nhà Trắng cho biết các cuộc đàm phán tại Alaska sẽ là một "phiên lắng nghe" của ông Trump và sẽ mang lại cho Tổng thống Mỹ "nhận định rõ nhất về cách chấm dứt cuộc chiến".
Khi công bố hội nghị thượng đỉnh vào tuần trước, ông Trump tỏ ra lạc quan rằng cuộc gặp có thể dẫn đến những bước đi cụ thể hướng tới hòa bình.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky trước đây từng nói rằng bất kỳ thỏa thuận nào không có sự tham gia của Kyiv sẽ là "những quyết định không có hiệu lực".
Theo BBC
Comments powered by CComment