Những gì đáng chú ý tại thượng đỉnh Trump-Putin ở Alaska?

Địa điểm diễn ra cuộc gặp cấp cao này là Căn cứ Liên quân Elmendorf-Richardson, một cơ sở quân sự của Mỹ ở rìa phía bắc của thành phố đông dân nhất Alaska.

Các quan chức Nhà Trắng cho biết căn cứ này đáp ứng các yêu cầu an ninh để tiếp đón hai nhà lãnh đạo thế giới. Và, trong cao điểm du lịch mùa hè, có rất ít lựa chọn khác cho cuộc gặp được sắp xếp vội vã này.

Ba vòng đàm phán giữa Nga và Ukraine trong mùa hè này, được tổ chức theo yêu cầu của ông Trump, vẫn chưa đưa hai bên tiến gần hơn đến hòa bình.

Sau đây là những gì chúng ta biết về căn cứ này và những gì chúng ta có thể mong đợi từ cuộc họp.

Căn cứ Liên quân Elmendorf-Richardson là gì?

Có nguồn gốc từ thời Chiến tranh Lạnh, Căn cứ Liên quân Elmendorf-Richardson là căn cứ quân sự lớn nhất Alaska. Cơ sở rộng gần 260 km2 này là một địa điểm quan trọng cho sự sẵn sàng chiến đấu của quân đội Mỹ tại Bắc Cực.

Những ngọn núi phủ tuyết, hồ băng và những dòng sông băng đẹp như tranh vẽ bao quanh căn cứ, nơi thường xuyên lạnh cóng trong nhiệt độ thấp tới -12 độ C vào mùa đông. Tuy nhiên, các nhà lãnh đạo có thể mong đợi nhiệt độ tương đối dễ chịu vào khoảng 16 độ C trong ngày 15/8.

Vào năm 2019, khi ông Trump đến thăm căn cứ này trong nhiệm kỳ đầu tiên của mình, ông nói rằng quân đội ở đó "phục vụ ở biên giới cuối cùng của đất nước chúng ta với vai trò là tuyến phòng thủ đầu tiên của Mỹ".

Hơn 30.000 người sống tại đây, khoảng 10% dân số Anchorage.

Được xây dựng vào năm 1940, căn cứ này là một địa điểm phòng không quan trọng và là điểm chỉ huy trung tâm để ngăn chặn các mối đe dọa từ Liên Xô trong Chiến tranh Lạnh.

Vào thời kỳ đỉnh cao năm 1957, căn cứ này là nơi đặt 200 máy bay chiến đấu cùng nhiều hệ thống radar kiểm soát không lưu và cảnh báo sớm, khiến cơ sở được mệnh danh là "Lá chắn hàng đầu cho Bắc Mỹ".

Căn cứ tiếp tục phát triển cho đến ngày nay nhờ vị trí chiến lược và các cơ sở đào tạo.

Vì sao Alaska được chọn?

Mỹ mua Alaska từ Nga vào năm 1867, mang lại sự cộng hưởng lịch sử cho cuộc gặp gỡ này. Vùng đất trở thành một tiểu bang của Mỹ vào năm 1959.

Trợ lý Tổng thống Nga Yuri Ushakov chỉ ra rằng hai nước là láng giềng, chỉ cách nhau eo biển Bering.

"Có vẻ khá hợp lý khi phái đoàn của chúng tôi bay qua eo biển Bering và một hội nghị thượng đỉnh quan trọng và được mong đợi như vậy giữa các nhà lãnh đạo của hai nước được tổ chức tại Alaska," ông Ushakov phát biểu.

Lần gần nhất Alaska trở thành tâm điểm trong một sự kiện ngoại giao của Mỹ là vào tháng 3/2021, khi phái đoàn ngoại giao và an ninh quốc gia mới được bổ nhiệm của chính quyền Joe Biden gặp gỡ các đồng cấp Trung Quốc tại Anchorage.

Cuộc gặp gỡ đã trở nên gay gắt khi phía Trung Quốc cáo buộc phía Mỹ "hạ cố và đạo đức giả".

Vì sao hai vị tổng thống hội đàm?

Ông Trump đã nỗ lực hết sức - nhưng không mấy thành công - để chấm dứt chiến tranh ở Ukraine.

Khi còn là ứng cử viên tổng thống, ông đã cam kết rằng có thể chấm dứt chiến tranh trong vòng 24 giờ sau khi nhậm chức. Ông cũng nhiều lần lập luận rằng cuộc chiến "sẽ không bao giờ xảy ra" nếu ông là tổng thống vào thời điểm Nga xâm lược năm 2022.

Tháng trước, ông Trump nói với BBC rằng ông "thất vọng" về Putin.

Sự thất vọng ngày càng tăng và ông Trump đã đặt ra hạn chót là ngày 8/8 để ông Putin đồng ý ngừng bắn ngay lập tức hoặc phải đối mặt với các lệnh trừng phạt nghiêm khắc hơn của Mỹ.

Khi hạn chót đến, Tổng thống Trump thay lệnh trừng phạt bằng tuyên bố ông và người đồng cấp Putin sẽ gặp nhau trực tiếp vào ngày 15/8.

Cuộc gặp diễn ra sau khi Đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff có các cuộc đàm phán "rất hiệu quả" với ông Putin tại Moscow vào hôm 13/8, theo ông Trump.

Trước cuộc gặp, Nhà Trắng đã tìm cách giảm nhẹ những đồn đoán rằng thỏa thuận song phương có thể dẫn đến một lệnh ngừng bắn.

"Đây là dịp để tổng thống lắng nghe," Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt cho hay.

Phát biểu với các phóng viên vào hôm 11/8, ông Trump nói mình coi hội nghị thượng đỉnh này là một "cuộc gặp thăm dò" nhằm mục đích thúc giục ông Putin chấm dứt chiến tranh.

Ukraine có tham dự không?

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky dự kiến sẽ không tham dự. Ông Trump nói hôm 11/8: "Tôi nghĩ ông ấy có thể tham dự, nhưng ông ấy đã tham dự rất nhiều cuộc họp."

Tuy nhiên, ông Trump nói rằng ông Zelensky sẽ là người đầu tiên ông sẽ gọi sau đó.

Một quan chức Nhà Trắng sau đó cho biết ông Trump và ông Zelensky sẽ gặp mặt trực tuyến vào ngày 13/8 - điều đã xảy ra - trước thềm hội nghị thượng đỉnh giữa hai tổng thống Mỹ, Nga.

Cuộc họp đã có sự tham gia của một số nhà lãnh đạo châu Âu khác.

Ông Putin đã yêu cầu loại trừ ông Zelensky khỏi thượng đỉnh, mặc dù trước đó Nhà Trắng đã nói rằng ông Trump sẵn sàng tổ chức một cuộc họp ba bên với sự tham dự của cả ba nhà lãnh đạo.

Ông Zelensky đã nói rằng bất kỳ thỏa thuận nào không có sự tham gia của Ukraine sẽ đồng nghĩa với "những quyết định không có hiệu lực".

Hai bên mong đạt được gì từ thỏa thuận?

Mặc dù cả Nga và Ukraine từ lâu đã nói rằng họ muốn chiến tranh kết thúc, nhưng cả hai nước đều muốn những điều mà đối phương kịch liệt phản đối.

Hôm 11/8, ông Trump tuyên bố ông "sẽ cố gắng lấy lại một phần lãnh thổ [do Nga chiếm đóng] cho Ukraine". Nhưng ông cũng cảnh báo rằng có thể sẽ phải có "một số trao đổi, thay đổi về lãnh thổ".

Tuy nhiên, Ukraine vẫn kiên quyết không chấp nhận việc Nga kiểm soát các khu vực mà Moscow đã chiếm đóng, bao gồm cả Crimea.

Tuần này, ông Zelensky đã phản đối bất kỳ ý tưởng nào về việc "trao đổi" lãnh thổ.

"Chúng tôi sẽ không đền đáp Nga vì những gì họ đã gây ra," vị tổng thống Ukraine nói.

Trong khi đó, ông Putin vẫn không nhượng bộ các yêu sách về lãnh thổ, sự trung lập của Ukraine và quy mô quân đội trong tương lai.

Nga đã phát động cuộc xâm lược toàn diện vào Ukraine, một phần là do ông Putin tin rằng liên minh phòng thủ phương Tây, NATO, đang lợi dụng quốc gia láng giềng để giành chỗ đứng, đưa quân đội đến gần biên giới Nga hơn.

Chính quyền Trump đã cố gắng thuyết phục các nhà lãnh đạo châu Âu về một thỏa thuận ngừng bắn, theo đó sẽ trao nhiều vùng lãnh thổ Ukraine cho Nga, CBS News, đối tác của BBC tại Mỹ, đưa tin.

Theo các nguồn tin thân cận với các cuộc đàm phán, thỏa thuận này sẽ cho phép Nga tiếp tục kiểm soát bán đảo Crimea và chiếm giữ vùng Donbas ở miền đông Ukraine, bao gồm Donetsk và Luhansk.

Nga đã chiếm đóng Crimea bất hợp pháp vào năm 2014 và lực lượng của họ kiểm soát phần lớn vùng Donbas.

Theo thỏa thuận, Nga sẽ phải từ bỏ các khu vực Kherson và Zaporizhzhia của Ukraine, nơi họ hiện đang kiểm soát một phần về mặt quân sự.

Theo BBC