Biên giới giữa Triều Tiên và Hàn Quốc ngập tràn những lớp hàng rào thép gai dày đặc và hàng trăm trạm gác. Nhưng rải rác giữa chúng là một thứ thậm chí còn bất thường hơn: những chiếc loa khổng lồ ngụy trang màu xanh lá cây.
Chủ tịch Fed tuyên bố với Trump: Chính sách tiền tệ không liên hệ chính trị
Khi tôi đứng nhìn về phía Triều Tiên vào một buổi chiều tháng Tư, một trong những chiếc loa bắt đầu phát những bài hát nhạc pop của Hàn Quốc xen kẽ những thông điệp phá hoại.
"Khi chúng ta đi du lịch nước ngoài, điều đó tiếp thêm năng lượng cho chúng ta," giọng nói của một người phụ nữ vang lên qua biên giới - một sự mỉa mai rõ rệt vì người Triều Tiên không được phép rời khỏi đất nước.
Từ phía Triều Tiên, tôi có thể nghe thấy loáng thoáng những bản nhạc tuyên truyền quân sự, khi chính quyền nước này cố gắng át đi những chương trình phát thanh mang tính tiêm nhiễm này.
Trên danh nghĩa, Triều Tiên và Hàn Quốc vẫn đang trong tình trạng chiến tranh, và mặc dù đã nhiều năm trôi qua kể từ khi hai bên pháo kích lẫn nhau, họ đang chiến đấu trên một mặt trận tinh vi hơn: một cuộc chiến thông tin.
Biên giới được bao phủ bởi nhiều lớp hàng rào thép gai dày đặc và lính canh
Hàn Quốc cố gắng đưa thông tin vào Triều Tiên, còn nhà lãnh đạo Kim Jong-un thì ra sức ngăn chặn, nhằm bảo vệ người dân của mình khỏi các luồng thông tin từ bên ngoài.
Triều Tiên là quốc gia duy nhất trên thế giới mà internet chưa từng xâm nhập.
Tất cả các kênh truyền hình, đài phát thanh và tờ báo đều do nhà nước điều hành.
"Lý do cho sự kiểm soát này là vì rất nhiều huyền thoại xoay quanh gia tộc họ Kim là bịa đặt. Rất nhiều điều họ nói với người dân là dối trá," ông Martyn Williams, chuyên gia về công nghệ và thông tin Triều Tiên, hiện là nghiên cứu viên cao cấp tại Trung tâm Stimson có trụ sở tại Washington, nhận định.
Phanh phui những lời dối trá đó cho đủ nhiều người là có thể khiến chế độ sụp đổ — đó là cách mà Hàn Quốc suy nghĩ.
Loa phóng thanh chỉ là một trong những công cụ mà chính phủ Hàn Quốc sử dụng. Đằng sau hậu trường, một phong trào ngầm tinh vi hơn đã phát triển mạnh.
Một số ít đài phát thanh và các tổ chức phi lợi nhuận truyền tải thông tin vào Triều Tiên vào lúc nửa đêm, qua sóng radio ngắn và trung, để người dân Triều Tiên có thể lén lút bắt sóng và nghe.
Các thẻ nhớ USB chứa đầy phim truyền hình nước ngoài và nhạc K-pop được tuồn lậu vào Triều Tiên (trong ảnh là nhóm nhạc nam K-pop BTS)
Hàng ngàn thẻ nhớ USB và thẻ nhớ micro-SD cũng được tuồn lậu qua biên giới mỗi tháng, chứa đầy thông tin từ nước ngoài — trong đó có phim ảnh, phim truyền hình, nhạc pop Hàn Quốc, cũng như các bản tin, tất cả đều nhằm mục đích thách thức các nội dung tuyên truyền của Triều Tiên.
Nhưng hiện nay, những người đang tham gia và các hoạt động này lo ngại rằng Triều Tiên đang dần chiếm thế thượng phong.
Không chỉ vì Kim Jong-un đang mạnh tay trấn áp những ai bị bắt gặp sở hữu nội dung nước ngoài, mà tương lai của hoạt động này cũng đang bị đe dọa.
Phần lớn công việc này được chính phủ Mỹ tài trợ và đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi các đợt cắt giảm viện trợ gần đây của Tổng thống Donald Trump.
Vậy điều này sẽ dẫn đến đâu, cho cả hai phía, trong cuộc chiến thông tin dai dẳng này?
Tuồn lậu nhạc pop và phim truyền hình
Mỗi tháng, một nhóm thuộc Unification Media Group (UMG) — một tổ chức phi lợi nhuận của Hàn Quốc — sẽ chọn lọc những tin tức và chương trình giải trí mới nhất để lập các danh sách nội dung mà họ hy vọng sẽ tác động tới người dân miền Bắc.
Sau đó, họ lưu các nội dung này vào các thiết bị, được phân loại theo mức độ rủi ro khi xem.
Trên các thẻ USB có mức rủi ro thấp là phim truyền hình Hàn Quốc và nhạc pop — gần đây họ đã đưa vào một loạt phim tình cảm trên Netflix có tên Khi đời cho bạn quả quít (When Life Gives You Tangerines) và một ca khúc rất được yêu thích của ca sĩ kiêm rapper nổi tiếng Jennie.
Những lựa chọn có mức rủi ro cao hơn bao gồm những gì nhóm này gọi là "chương trình giáo dục" — thông tin nhằm dạy người Triều Tiên về dân chủ và nhân quyền, nội dung được cho là khiến Kim Jong-un lo sợ nhất.
Các thiết bị lưu trữ này sau đó được gửi đến biên giới Trung Quốc, nơi các đối tác đáng tin cậy của UMG sẽ mạo hiểm vượt sông đưa chúng vào Triều Tiên.
Thông tin trên các thẻ USB có mức rủi ro thấp gần đây bao gồm một bài hát nổi tiếng của ca sĩ kiêm rapper nổi tiếng người Hàn Quốc Jennie.
Phim truyền hình Hàn Quốc có vẻ vô hại, nhưng chúng tiết lộ nhiều điều về cuộc sống thường nhật ở đó — người dân sống trong các căn hộ cao tầng, lái xe hơi tốc độ cao và ăn uống tại những nhà hàng sang trọng.
Điều này cho thấy rõ cả về tự do của người Hàn Quốc và về việc Triều Tiên còn tụt hậu nhiều năm.
Điều này thách thức một trong những điều bịa đặt lớn nhất của ông Kim: rằng những người ở miền Nam nghèo khổ và bị áp bức tồi tệ.
"Một số người nói với chúng tôi rằng họ đã khóc khi xem những bộ phim này và rằng lần đầu tiên họ nghĩ về ước mơ của chính mình," ông Lee Kwang-baek, Giám đốc UMG, cho biết.
Khó mà biết chính xác có bao nhiêu người tiếp cận các USB này, nhưng lời khai từ người đào tẩu gần đây dường như cho thấy thông tin đang lan rộng và có ảnh hưởng.
"Hầu hết người đào tẩu và tị nạn Triều Tiên gần đây đều nói rằng chính nội dung nước ngoài đã thúc đẩy họ liều mạng để bỏ trốn," ông Sokeel Park, người đứng đầu tổ chức Tự do ở Triều Tiên (Liberty in North Korea) chuyên phân phối nội dung này, chia sẻ.
Ở Triều Tiên không có phe đối lập chính trị, cũng không thấy có những người bất đồng chính kiến, và việc tụ tập biểu tình là quá nguy hiểm - nhưng ông Park hy vọng một số người sẽ được truyền cảm hứng để thực hiện những hành động phản kháng cá nhân.
Cuộc vượt biên khỏi Triều Tiên
Kang Gyu-ri, 24 tuổi, lớn lên ở Triều Tiên, nơi cô điều hành một cơ sở đánh cá. Rồi vào cuối năm 2023, cô đã trốn sang Hàn Quốc bằng thuyền.
Cô nói rằng việc xem các chương trình truyền hình nước ngoài một phần đã truyền cảm hứng cho cô ra đi.
"Tôi cảm thấy rất ngột ngạt và đột nhiên tôi có thôi thúc phải rời đi."
Khi chúng tôi gặp nhau ở một công viên vào một buổi chiều đầy nắng ở Seoul hồi tháng Tư, cô hồi tưởng về việc nghe các chương trình phát thanh cùng mẹ khi còn nhỏ.
Cô lần đầu tiên xem phim truyền hình Hàn Quốc khi mới 10 tuổi.
Nhiều năm sau, cô biết rằng các thẻ USB và SD được tuồn lậu vào trong nước bên trong những hộp trái cây.
Cô càng xem nhiều thì càng nhận ra chính quyền đang nói dối cô.
"Tôi từng nghĩ rằng việc nhà nước kiểm soát chúng tôi chặt chẽ như vậy là chuyện bình thường. Tôi nghĩ các nước khác cũng sống trong sự kiểm soát như vậy," cô giải thích. "Nhưng rồi tôi nhận ra điều đó chỉ có ở Triều Tiên thôi."
Hầu như tất cả những người cô cũng biết ở Triều Tiên đều xem phim và chương trình truyền hình Hàn Quốc.
Cô và bạn bè thường trao đổi thẻ USB với nhau.
"Chúng tôi thường bàn về những bộ phim nổi tiếng, các diễn viên, và những thần tượng K-pop mà chúng tôi thấy đẹp trai, như một số thành viên của BTS.
"Chúng tôi cũng nói về nền kinh tế phát triển của Hàn Quốc; nhưng chúng tôi không thể công khai chỉ trích chính quyền Triều Tiên."
Các chương trình đó cũng ảnh hưởng đến cách cô và bạn bè nói chuyện và ăn mặc, cô nói thêm.
"Giới trẻ Triều Tiên đã thay đổi rất nhanh."
Các đội trấn áp thanh niên và các hình phạt
Kim Jong-un, rất ý thức được mối nguy này đối với chế độ của mình, đang ra sức phản công.
Trong thời kỳ đại dịch, ông ta đã xây dựng hàng rào điện mới dọc biên giới với Trung Quốc, khiến việc tuồn lậu thông tin trở nên khó khăn hơn.
Và các luật mới được ban hành từ năm 2020 đã tăng nặng hình phạt đối với những người bị bắt khi tiêu thụ và chia sẻ các nội dung truyền thông nước ngoài.
Một luật quy định rằng người phát tán nội dung có thể bị bỏ tù hoặc tử hình.
Điều này đã tạo ra một hiệu ứng răn đe mạnh. "Trước đây, những nội dung truyền thông này từng được bán công khai ở các chợ, người ta thoải mái buôn bán, nhưng giờ bạn chỉ có thể lấy từ những người mà bạn tin tưởng," ông Lee nói.
Sau khi chiến dịch đàn áp bắt đầu, Kang và bạn bè cũng trở nên thận trọng hơn. "Chúng tôi không còn nói về chuyện này với nhau nữa, trừ khi thực sự thân thiết, và ngay cả khi ấy thì cũng kín đáo hơn rất nhiều," cô thừa nhận.
Cô nói rằng cô biết ngày càng nhiều thanh niên bị xử tử sau khi bị bắt giữ với các nội dung của Hàn Quốc.
Nguồn hình ảnh,AFP via Getty Images
Gần đây, ông Kim cũng đã mạnh tay trấn áp các hành vi có thể liên quan đến việc xem phim Hàn Quốc.
Năm 2023, ông ban hành luật hình sự hóa việc người dân sử dụng các cụm từ Hàn Quốc hoặc nói với giọng Hàn Quốc.
Các thành viên của "đội đặc nhiệm truy quét thanh niên" tuần tra trên đường phố có nhiệm vụ giám sát hành vi của giới trẻ. Cô Kang nhớ lại rằng trước khi trốn thoát, cô thường xuyên bị chặn lại và bị khiển trách vì ăn mặc và làm tóc theo phong cách Hàn Quốc.
Cô nói thêm rằng những đội này còn tịch thu điện thoại của cô và đọc tin nhắn để kiểm tra xem cô có dùng các từ ngữ Hàn Quốc hay không.
Vào cuối năm 2024, một chiếc điện thoại di động của Triều Tiên đã được Daily NK – dịch vụ tin tức của tổ chức truyền thông UMG có trụ sở tại Seoul - tuồn lậu ra khỏi đất nước.
Chiếc điện thoại này đã được lập trình sao cho khi người dùng nhập một từ theo cách dùng của Hàn Quốc, từ đó sẽ tự động biến mất và được thay thế bằng một từ tương đương theo kiểu Triều Tiên – một hành động kiểm soát cực đoan mà Orwell từng mô tả.
"Điện thoại thông minh giờ đây đã trở thành một phần không thể thiếu trong cách mà Triều Tiên nhồi sọ người dân," ông Williams nói.
Sau tất cả các biện pháp đàn áp này, ông tin rằng Triều Tiên hiện đang "bắt đầu chiếm thế thượng phong" trong cuộc chiến thông tin này.
Cắt giảm tài trợ và hiệu ứng Trump
Sau khi Donald Trump trở lại Nhà Trắng hồi đầu năm nay, nguồn tài trợ đã bị cắt hoàn toàn đối với một số tổ chức viện trợ, bao gồm cả những tổ chức làm công việc cung cấp thông tin cho người dân Triều Tiên.
Ông Trump cũng đình chỉ tài trợ cho hai cơ quan truyền thông được chính phủ Mỹ cấp ngân sách là Đài Á Châu Tự Do (Radio Free Asia) và Tiếng Nói Hoa Kỳ (Voice of America – VOA), vốn phát sóng vào Triều Tiên mỗi tối.
Trump cáo buộc VOA là một tổ chức "cực đoan" và "chống Trump", trong khi Nhà Trắng tuyên bố rằng động thái này sẽ "đảm bảo rằng người nộp thuế không còn phải chi trả cho những nội dung tuyên truyền cực đoan."
Tuy nhiên, Steve Herman, cựu trưởng văn phòng của VOA tại Seoul, phản biện:
"Đây là một trong rất ít cánh cửa để người dân Triều Tiên có thể nhìn ra thế giới – và giờ nó đã bị bịt kín mà không có lời giải thích nào cả."
UMG vẫn đang chờ để biết liệu nguồn tài trợ của họ có bị cắt vĩnh viễn hay không.
Ông Park từ tổ chức Tự do ở Triều Tiên cho rằng ông Trump đã "vô tình" giúp Kim Jong-un và gọi quyết định đó là "thiển cận".
Ông lập luận rằng Triều Tiên, với kho vũ khí hạt nhân ngày càng mở rộng, là một mối đe dọa an ninh nghiêm trọng – và rằng trong bối cảnh các biện pháp trừng phạt, ngoại giao và áp lực quân sự đều đã thất bại trong việc thuyết phục Kim từ bỏ hạt nhân, thì thông tin chính là vũ khí còn lại hiệu quả nhất.
"Chúng tôi không chỉ cố gắng kiềm chế mối đe dọa từ Triều Tiên mà chúng tôi còn cố gắng giải quyết nó," ông lập luận. "Để làm được điều đó, bạn cần thay đổi bản chất của đất nước ấy."
"Nếu tôi là một vị tướng Mỹ, tôi sẽ nói rằng: 'Chi phí cho việc này là bao nhiêu, và thực ra đây là một cách sử dụng ngân sách rất hợp lý'."
Ai nên trả tiền?
Câu hỏi còn lại là ai sẽ tài trợ cho công việc này.
Một số người thắc mắc tại sao gần như toàn bộ gánh nặng lại đè lên vai Mỹ.
Một giải pháp là để Hàn Quốc chi trả — nhưng vấn đề về Triều Tiên ở Hàn Quốc lại bị chính trị hóa rất nặng nề.
Đảng đối lập theo xu hướng tự do thường cố gắng cải thiện quan hệ với Bình Nhưỡng, đồng nghĩa với việc tài trợ cho chiến tranh thông tin là điều không thể chấp nhận. Ứng cử viên hàng đầu của đảng này trong cuộc bầu cử tổng thống sắp tới đã từng cho biết nếu được bầu sẽ tắt các loa phát thanh.
Tuy nhiên, ông Park vẫn giữ hy vọng. "Điều tốt là chính phủ Triều Tiên không thể kiểm soát được suy nghĩ của người dân và loại bỏ được những thông tin đã tích lũy trong nhiều năm," ông nhấn mạnh.
Và khi công nghệ phát triển, ông tin rằng việc lan truyền thông tin sẽ trở nên dễ dàng hơn. "Về lâu dài, tôi thực sự tin rằng đây sẽ là thứ thay đổi được Triều Tiên."
theo BBC
Theo BBC
Comments powered by CComment