Bảo đảm an ninh Ukraina: Chờ đợi quá nhiều ở Mỹ, châu Âu có nguy cơ trả giá đắt

Cho đến nay, tại châu Âu, nhiều người hy vọng Mỹ có các trừng phạt mới đủ để buộc điện Kremlin phải đình chiến và có thể hỗ trợ về không quân, tình báo … sau khi chiến tranh kết thúc. Tuy nhiên, giới quan sát cảnh báo, nếu quá phụ thuộc và chờ đợi vào tổng thống Donald Trump, với chính sách sớm nắng chiều mưa, châu Âu có nguy cơ phải trả giá rất đắt.

Sáng kiến « Liên minh tình nguyện vì Ukraina » được đưa ra hồi tháng 2/2025, trong bối cảnh tân tổng thống Mỹ khẳng định không tiếp tục chính sách hỗ trợ mạnh mẽ Kiev như chính quyền tiền nhiệm, và đòi châu Âu phải đứng ra gánh vác chủ yếu, có trách nhiệm hậu thuẫn Ukraina. Về mặt chính thức, cuộc họp hôm nay của Liên minh gồm chủ yếu các nước châu Âu và một số quốc gia bên ngoài như Nhật Bản, Úc, Canada, để bàn về các cách thức và phương tiện sẽ được huy động nhằm răn đe mọi mưu toan tấn công Ukraina một lần nữa, sau khi chiến tranh kết thúc.

Đã hơn 8 tháng kể từ khi tổng thống Trump lên cầm quyền, với cam kết chấm dứt chiến tranh trong vòng 24 giờ, chiến tranh Ukraina vẫn đang diễn ra và có xu hướng dữ dội hơn. Như vậy, cuộc họp hôm nay, trên thực tế, có mục tiêu chủ yếu là thuyết phục tổng thống Donald Trump cứng rắn hơn với Nga, giành nhiều hậu thuẫn hơn cho Ukraina, và ít nhất cũng không chống lại Ukraina. Nhà báo của Radio France, Pierre Haski, chuyên về địa chính trị, chú ý đến việc châu Âu chờ đợi tổng thống Trump không chấp nhận « bất kỳ đòi hỏi hạn chế nào về quy mô quân đội Ukraina trong thỏa thuận hòa bình, như yêu cầu của Nga » (trong bài « Le jeu de dupes des Européens avec Trump sur l’Ukraine », tạm dịch là Các nước châu Âu và Trump trong hồ sơ Ukraina : Cuộc chơi mà hai bên đều giả bộ). 

Cho đến nay, các nước châu Âu đã nỗ lực để duy trì mặt trận đoàn kết hậu thuẫn Ukraina, sẵn sàng mua vũ khí Mỹ, để chuyển giao cho Ukraina. Pháp và Anh sẵn sàng triển khai hàng nghìn binh sĩ để tham gia lực lượng bảo đảm an ninh cho Ukraina. Các nước châu Âu cũng chờ đợi ở Mỹ một sự can dự tích cực.

Tuy nhiên, cho đến nay, tổng thống Trump đã nhiều lần thay đổi lập trường về tổng thống Ukraina Volodymyr Zelensky, về châu Âu và về Nga. Sau thượng đỉnh Alaska Trump – Putin, 15/08, có nhiều thông tin về việc tổng thống Trump đã buộc chủ nhân điện Kremlin chấp nhận gặp trực tiếp nguyên thủ Ukraina để bàn giải pháp chấm dứt chiến tranh. Nhưng đã không hề có diễn biến nào theo hướng này. Điện Kremlin yêu cầu tổng thống Zelensky đến Matxcơva, nếu muốn đàm phán hòa bình.

Hôm qua, 03/09, tổng thống Trump lại cho biết : nếu Putin vẫn từ chối gặp Zelensky vô điều kiện, thì « mọi chuyện đều có thể xảy ra », nhưng không hề nêu chi tiết. Đầu tháng 8/2025, Donald Trump cũng đã từng ra « tối hậu thư » với Nga, nhưng rút cuộc không có gì xảy ra.

Trò « hai mặt » của Mỹ

Theo nhiều nhà quan sát, tổng thống Mỹ Donald Trump đang muốn xích lại gần với nước Nga Putin bằng mọi giá. Thậm chí có dấu hiệu về chơi trò hai mặt của chính quyền Mỹ, vừa đe dọa Nga về bề mặt, nhưng vừa từng bước nối lại quan hệ với Nga. Báo chí Mỹ mới đây tiết lộ việc dự án dầu khí Mỹ với Nga đang được thiết lập lại. Cũng trong cuộc trả lời đài Mỹ hôm qua, tổng thống Trump vừa nói đến « cuộc chiến tranh vô nghĩa » tại Ukraina, « hàng nghìn người đang chết », cùng lúc ca ngợi quan hệ cá nhân « tuyệt vời » với tổng thống Nga.

Có một thực tế phũ phàng là châu Âu vẫn phụ thuộc nhiều vào Mỹ về vũ khí, và rộng hơn là an ninh. Đây chính là nhược điểm cố hữu của châu Âu rất khó sớm vượt qua. Châu Âu không thể khẳng định độc lập với Mỹ, nhưng việc để phụ thuộc nặng nề hơn vào Mỹ về mặt an ninh, cũng như về an ninh của Ukraina, đã giúp cho chính quyền Trump có thêm các lá bài để gây sức ép trong các đàm phán thương mại, và đặc biệt về các chính sách về quản lý Kỹ thuật số, điều mà chính quyền Trump muốn hủy bỏ, và cũng là điều mà Liên Âu đang coi là « lằn ranh đỏ ». Tổng thống Donald Trump, người chủ trương khai thác các quan hệ theo kiểu có đi có lại, hiểu rất rõ điều này.