Đồng đô la Mỹ đang gặp nguy hiểm?

Mỹ có thể có quân đội mạnh nhất thế giới, nhưng đồng đô la là vũ khí lớn nhất của họ. Giờ đây, sau gần 80 năm thống trị của đồng đô la, Mỹ có thể có nguy cơ mất vị thế.

• Apple, Ford, các thương hiệu lớn khác của Mỹ tham gia làn sóng né tránh Nga
• Lạm phát tiêu dùng Mỹ tăng vọt lên mức cao mới trong 40 năm
• Lĩnh vực sản xuất tiếp tục phục hồi
• World Bank kí với Việt Nam khoản vay tín dụng 221,5 triệu USD phục hồi kinh tế

Khoảng 60% trong tổng số 12,8 nghìn tỷ đô la dự trữ tiền tệ toàn cầu hiện được giữ bằng đô la, mang lại cho Mỹ một đặc quyền cắt cổ so với các quốc gia khác. Và đặc quyền đó đang trả giá: Bởi vì khoản nợ của chính phủ Hoa Kỳ được hỗ trợ bằng đồng đô la rất hấp dẫn, lãi suất càng thấp hơn. Mỹ có thể đi vay từ các quốc gia khác bằng đồng tiền của mình - vì vậy nếu đồng đô la Mỹ mất giá, thì các khoản nợ cũng vậy. Các doanh nghiệp Mỹ có thể thực hiện các giao dịch quốc tế bằng đô la mà không phải trả phí chuyển đổi.

Có lẽ quan trọng nhất, trong những trường hợp khắc nghiệt, Mỹ có thể cắt đứt quyền tiếp cận của đồng đô la với các ngân hàng trung ương trên toàn cầu, cô lập và rút cạn nền kinh tế của họ. Raghuram Rajan, cựu thống đốc Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ gọi sức mạnh này là “vũ khí hủy diệt hàng loạt” về kinh tế.

Mỹ đã kích nổ vũ khí này nhằm vào Nga vào tháng 2 sau khi nước này xâm lược Ukraine, đóng băng dự trữ ngoại hối trị giá 630 tỷ USD và phá hoại sâu sắc giá trị của đồng rúp. Điều đó giúp Mỹ có khả năng trừng phạt Nga mà không cần quân đội Mỹ tham chiến.

Nhưng với sức mạnh to lớn đi kèm với trách nhiệm lớn lao: Khi bạn sử dụng vũ khí hủy diệt hàng loạt, thậm chí là về kinh tế, mọi người sẽ hoảng sợ. Để bảo vệ mình khỏi số phận tương tự như Nga, các quốc gia khác đang đa dạng hóa các khoản đầu tư của họ từ đồng đô la Mỹ sang các loại tiền tệ khác.

Đó là nơi tình trạng tiền tệ dự trữ của Mỹ có thể gặp vấn đề.

Michael Hartnett, chiến lược gia của Ngân hàng Mỹ cho biết, việc vũ khí hóa đồng đô la có thể dẫn đến sự suy yếu của USD.

Một tài liệu nghiên cứu mới của Quỹ Tiền tệ Quốc tế cho thấy tỷ trọng đô la trong dự trữ quốc tế đã giảm trong hai thập kỷ qua, cùng thời điểm Hoa Kỳ bắt đầu cuộc chiến chống khủng bố và các biện pháp trừng phạt chống khủng bố. Một phần tư dự trữ kể từ đó đã chuyển từ đồng đô la sang nhân dân tệ của Trung Quốc, và ba phần tư còn lại chuyển sang tiền tệ của các nước nhỏ hơn.

Các đồng tác giả của bài báo, Serkan Arslanalp của IMF, Barry Eichengreen thuộc Đại học California Berkeley và Chima Simpson-Bell cũng thuộc IMF cảnh báo: “Những quan sát này cung cấp gợi ý về cách hệ thống quốc tế có thể phát triển trong tương lai."

Nga và Trung Quốc cũng đang hy vọng sẽ dẫn dắt sự phát triển của hệ thống quốc tế.

Tổng thống Nga Vladimir Putin hôm thứ Năm đã đe dọa chấm dứt xuất khẩu khí đốt sang các nước không mở tài khoản với ngân hàng Nga và thanh toán bằng đồng rúp. Liên minh châu Âu nhận được khoảng 40% khí đốt và 30% dầu từ Nga mà không có lựa chọn thay thế dễ dàng nào.

Trong khi đó, Ả Rập Xê Út đang đàm phán với Bắc Kinh để chấp nhận đồng nhân dân tệ thay vì đô la để bán dầu cho Trung Quốc.

Vậy có phải đồng đô la sắp bị truất ngôi?

Nếu hai năm qua đã dạy chúng ta bất cứ điều gì, thì không gì là không thể. Nhưng viễn cảnh Mỹ mất đặc quyền cắt cổ đó là rất khó xảy ra.

Nhưng có một điều là các lựa chọn thay thế không phải là tuyệt vời. Trung Quốc đã thúc đẩy đồng nhân dân tệ trong nhiều năm và chỉ có khoảng 3% giao dịch toàn cầu được thực hiện bằng đồng tiền này, so với 40% đối với đồng đô la.

Mỹ vẫn đang khá hấp dẫn đối với phần còn lại của thế giới. Thị trường chứng khoán Hoa Kỳ là thị trường chứng khoán lớn nhất và có tính thanh khoản cao nhất trên thế giới, và vốn nước ngoài đang chảy vào nước này. Dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài toàn cầu tăng 77% lên ước tính 1,65 nghìn tỷ USD vào năm 2021, nhưng đầu tư vào Mỹ đã tăng 114% lên 323 tỷ USD, theo Hội nghị của Liên hợp quốc về Thương mại và Phát triển.

Quý đầu tiên của năm 2022 bập bênh đã kết thúc đầy khó khăn trong tuần này với các chỉ số chứng khoán chính cho thấy kết quả tồi tệ nhất trong hai năm. Lạm phát gia tăng, việc Nga xâm lược Ukraine và việc đẩy nhanh kế hoạch tăng lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang đã tạo ra một loạt thách thức riêng cho các nhà đầu tư.

Việc Nga xâm lược Ukraine đã khiến các thị trường trên toàn cầu choáng váng. Tình trạng bất ổn địa chính trị đã lan tràn qua các thị trường năng lượng, hàng hóa, và thậm chí đến các vấn đề mất an ninh lương thực.

Josh Leonardi, giám đốc các dịch vụ hàng đầu của TD Securities đang tìm kiếm các thị trường hàng hóa, nơi bán các sản phẩm thô, để chống lại cuộc xung đột với Nga. Anh ấy đặc biệt thích lúa mì. Khoảng 1/4 nguồn cung lúa mì trên thế giới đến từ Nga và Ukraine. Các hợp đồng tương lai cho vụ mùa sẽ được thông qua vì nguồn cung trở nên khan hiếm nhưng nhu cầu vẫn không đổi.

Tốt nhất có lẽ không nên đặt cược vào dầu và năng lượng, vì những mặt hàng này đặc biệt dễ bay hơi và phản ứng nhanh với các bản cập nhật tin tức.

Dịch bởi Khánh Đặng (theo CNN)