Vaccine Covid có an toàn cho phụ nữ mang thai?

Khoa học nói gì?

"Tôi không thể vui mừng hơn khi thông báo rằng, kể từ hôm nay, vaccine Covid cho trẻ em khỏe mạnh và phụ nữ mang thai khỏe mạnh đã được gỡ khỏi lịch tiêm chủng khuyến nghị của CDC," ông Kennedy tuyên bố trong thông báo ngày 27/5.

Tuy nhiên, không có hướng dẫn mới nào dành cho phụ nữ mang thai được công bố trên trang web chính thức của CDC kể từ quyết định có vẻ mang tính đơn phương này của Bộ trưởng Y tế Mỹ.

CDC cho biết phụ nữ mang thai mắc Covid có nguy cơ bị bệnh nặng và phải nhập viện cao hơn so với phụ nữ không mang thai cùng độ tuổi và hoàn cảnh.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo những người đang mang thai, có kế hoạch mang thai hoặc đang cho con bú rằng "việc tiêm vaccine là rất quan trọng để bảo vệ bạn và gia đình bạn".

WHO cũng nhấn mạnh rằng "chưa xác định bất kỳ vấn đề đáng lo ngại nào về sự an toàn của vaccine đối với bà mẹ hoặc trẻ sơ sinh", và khuyến nghị tiêm một liều duy nhất trong thời kỳ mang thai, bất kể đã tiêm chủng trước đó hay chưa.

'Tình huống có rủi ro cao'

Nhiều quốc gia khuyến cáo tiêm vaccine cho phụ nữ mang thai, bao gồm Brazil, Ấn Độ, Nam Phi và nhiều nước châu Âu.

"Mang thai làm thay đổi cơ thể bạn theo nhiều cách, như việc ức chế hệ miễn dịch," Tiến sĩ Shakila Thangaratinam – giáo sư về sức khỏe phụ nữ tại Đại học Liverpool (Vương quốc Anh), nơi Dịch vụ Y tế Quốc gia (NHS) cũng "rất khuyến nghị" tiêm vaccine cho phụ nữ mang thai – cho biết.

"Điều đó khiến việc mắc Covid khi đang mang thai trở thành một tình huống có rủi ro cao," bà nói với BBC.

Bà cho biết việc tiêm vaccine Covid cũng có thể làm giảm nguy cơ phải sinh mổ, hoặc nguy cơ trẻ sơ sinh cần được chăm sóc đặc biệt.

Giáo sư Thangaratinam – người đã dẫn đầu một nghiên cứu về tác dụng phụ của vaccine Covid-19 đối với phụ nữ mang thai vào năm 2024 – nhấn mạnh rằng "không có bằng chứng mới nào cho thấy việc tiêm vaccine khi mang thai gây hại."

Nghiên cứu không phát hiện bất kỳ tác dụng phụ nghiêm trọng nào, cũng như không làm tăng nguy cơ bất lợi cho thai kỳ do vaccine gây ra.

"Tác dụng phụ phổ biến nhất mà chúng tôi ghi nhận được là đau tại chỗ tiêm."

NHS cho biết không có bằng chứng cho thấy vaccine Covid làm tăng nguy cơ sẩy thai, sinh non hoặc các biến chứng thai kỳ khác.

Ngoài ra, lợi ích của việc tiêm vaccine đã được ghi nhận rõ ràng.

Trẻ sơ sinh dưới sáu tháng tuổi là nhóm có nguy cơ mắc Covid nghiêm trọng cao nhất trong số trẻ em, nhưng nghiên cứu cho thấy các bà mẹ đã tiêm vaccine có thể truyền kháng thể bảo vệ cho con – mang lại sự bảo vệ quan trọng cho trẻ.

Ông Kennedy cho rằng không có đủ dữ liệu lâm sàng để chứng minh hiệu quả của mũi tiêm tăng cường (booster) Covid-19 đối với trẻ em - quan điểm này cũng được trưởng bộ phận vaccine của FDA, ông Marty Makary, đồng tình.

Ông đã chỉ trích chính quyền Biden trước đây vì đã "thúc giục trẻ em khỏe mạnh tiếp tục tiêm thêm một mũi vaccine Covid dù không có bất kỳ dữ liệu lâm sàng nào hỗ trợ cho chiến lược tiêm nhắc này ở trẻ em."

Tuy nhiên, điều này vẫn còn gây tranh cãi.

Nhiều quốc gia trên thế giới đã ngừng khuyến nghị tiêm mũi tăng cường Covid-19 cho trẻ dưới 18 tuổi, thay vào đó là cách tiếp cận có mục tiêu hơn.

Các chuyên gia cho rằng trẻ em có nguy cơ mắc Covid-19 nghiêm trọng thấp hơn, nhưng liều tiêm định kỳ vẫn có thể bảo vệ những em có bệnh nền.

"Hầu hết trẻ em không phải nhập viện chăm sóc đặc biệt," bác sĩ nhi khoa Helen Stewart thừa nhận.

"Nhưng rủi ro của việc không tiêm vaccine vẫn lớn hơn rủi ro của việc tiêm."

Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature vào năm 2024 về độ an toàn của vaccine Covid-19 ở trẻ em cho thấy không có nguy cơ gia tăng ở nhóm trẻ từ 5–11 tuổi.

Ở nhóm tuổi 12–17, rủi ro khi mắc Covid-19 lớn hơn rủi ro nhỏ của tác dụng phụ do vaccine gây ra.

Các nghiên cứu cũng đã chứng minh rằng vaccine này an toàn và hiệu quả cho trẻ em dưới 5 tuổi.

Tại Hoa Kỳ, hiện vẫn chưa rõ việc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) thay đổi khuyến nghị từ "nên" (should) sang "có thể" (may) sẽ ảnh hưởng như thế nào đến nghĩa vụ của các công ty bảo hiểm y tế, vốn thường có trách nhiệm chi trả cho các loại vaccine định kỳ.

Bất kỳ sự sụt giảm trong mức độ cung cấp hoặc gia tăng chi phí tiêm chủng nào cũng có khả năng làm gia tăng tâm lý do dự trong việc tiêm vaccine.

Vì sao tâm lý e ngại vaccine lại trở nên phổ biến hơn?

Đại dịch đã làm trầm trọng thêm cuộc tranh luận toàn cầu về độ an toàn và sự cần thiết của vaccine, ảnh hưởng đáng kể đến niềm tin của công chúng.

"Ngay cả những người từng khá tin tưởng vào vaccine giờ đây cũng bắt đầu nghi ngờ khoa học," Tiến sĩ Simon Williams, một nhà nghiên cứu y tế công cộng tại Đại học Swansea, nói.

Một đánh giá năm 2024 được công bố trên tạp chí khoa học Nature phát hiện rằng, trên toàn cầu, tình trạng do dự tiêm vaccine Covid-19 cao hơn ở phụ nữ mang thai, với các yếu tố như thông tin sai lệch và sự thiếu tin tưởng là nguyên nhân chính ảnh hưởng đến quyết định của họ.

Giáo sư Thangaratinam chia sẻ rằng theo kinh nghiệm của bà, sự thiếu tin tưởng vào vaccine trong nhóm phụ nữ mang thai là rất lớn: "Ít có nghiên cứu nào tập trung vào phụ nữ mang thai ngay từ đầu và lúc đó cũng có nhiều điều chưa chắc chắn."

Theo Trung tâm Kiểm soát Dịch bệnh châu Phi (Africa CDC), các quốc gia như Cộng hòa Trung Phi, Djibouti, Kenya, Liberia, Malawi và Togo xác định rằng những rào cản chính đối với việc tiêm vaccine Covid bao gồm: thông tin sai lệch, thuyết âm mưu, quan điểm cho rằng mức độ đe dọa của virus bị thổi phồng và sự nghi ngờ về độ an toàn của vaccine.

Trong khi đó, theo Unicef, tỷ lệ tiêm chủng trẻ em đối với tất cả các loại vaccine đang giảm tại hơn 112 quốc gia.

"Nghiên cứu cho thấy chỉ cần tiếp xúc ngắn với thông tin sai lệch cũng đủ khiến tỷ lệ tiêm giảm," Tiến sĩ Alex de Figueiredo, Phó Giáo sư tại Trường Y học Nhiệt đới và Vệ sinh London, đánh giá. Ông cũng chỉ ra rằng niềm tin vào vaccine đã suy giảm ngay cả trước đại dịch.

Ông nói thêm rằng các chính sách cứng rắn trong thời kỳ đại dịch càng làm gia tăng sự do dự trong việc tiêm vccine, "đặc biệt là ở giới trẻ – những người cảm thấy họ chẳng được lợi lộc gì từ những hy sinh mà họ phải chịu khi tiêm vaccine".

"RFK Jr (Robert F. Kennedy Jr) và phong trào 'Make America Healthy Again' đã đẩy vấn đề này lên một tầm cao mới."

Kể từ khi Kennedy đưa ra tuyên bố của mình, thông tin sai lệch đã lan truyền mạnh mẽ trên mạng xã hội, với nhiều bài đăng gây sốt trên X tuyên bố sai lệch rằng vaccine mRNA Covid gây sẩy thai, thai chết lưu và tử vong sớm.

Ở nhiều khu vực, đặc biệt là các vùng nông thôn và cộng đồng yếu thế, lịch sử dài của sự thiếu tin tưởng vào chính phủ và việc bị ngành y tế đối xử không công bằng đã khiến cho sự kháng cự đối với vaccine càng gia tăng

"Nếu bạn không đưa ra bằng chứng cụ thể cho các tuyên bố, điều đó sẽ làm gia tăng lo lắng và khiến mọi người mất niềm tin vào vaccine nói chung," Giáo sư Thangaratinam nói.

Điều gì sẽ xảy ra nếu chúng ta không tiếp tục tiêm vaccine?

Việc tập trung vào rủi ro và lợi ích cá nhân có thể bỏ qua những lợi ích rộng lớn hơn về sức khỏe cộng đồng.

Theo logic, trong các cộng đồng có tỷ lệ tiêm chủng cao hơn, cơ hội để virus lây lan sẽ thấp hơn.

Thông báo của RFK Jr xuất hiện trong bối cảnh số ca Covid gia tăng.

Từ giữa tháng Hai, theo dữ liệu của WHO, số ca Covid đang tăng lên - với tỷ lệ dương tính xét nghiệm cao nhất trong gần một năm qua, đặc biệt ở khu vực Tây Thái Bình Dương, Đông Nam Á và khu vực phía đông Địa Trung Hải.

Thông tin sai lệch về vaccine Covid cũng đã ảnh hưởng đến niềm tin với các loại vaccine lâu đời hơn.

Các chính phủ nói rằng sự bùng phát của các bệnh khác, như sởi, là do thái độ ngày càng tiêu cực đối với vaccine nói chung.

Hiện tại, Mỹ đang chứng kiến một trong những đợt bùng phát sởi lớn nhất trong lịch sử gần đây, với sự gia tăng tương tự ở Nam Mỹ và châu Phi.

Trong khi đó, Ma Rốc đang có dịch sởi với mức độ kỷ lục, và phát ngôn viên chính phủ Mustapha Baitas cho rằng "thông tin sai lệch làm gia tăng nỗi sợ hãi của công chúng về vaccine".

Bác sĩ Stewart cũng nhấn mạnh tình trạng tương tự tại Anh.

"Có sự gia tăng đáng kể số ca sởi kể từ khi tỷ lệ tiêm chủng giảm," bà nói với BBC.

"Bệnh ho gà cũng có số ca tăng trong 18 tháng qua."

Để duy trì chương trình tiêm chủng hiệu quả, bà cho rằng công chúng cần được cung cấp thông tin chính xác, đáng tin cậy và điều kiện tiêm vaccine thuận lợi.

Theo BBC