Thoả thuận hoà bình cho Gaza, Donald Trump làm được những điều mà Joe Biden bất lực

Hồ sơ Gaza chiếm trang nhất của nhiều nhật báo, trong bối cảnh hai mươi con tin Israel bị Hamas cầm giữ đã được thả vào rạng sáng nay và sau đó 2.000 tù nhân Palestine sẽ lần lượt được Israel phóng thích. Đây được coi là một thắng lợi của tổng thống Trump. Ông đến Israel vào buổi sáng, đánh dấu chuyến thăm đầu tiên kể từ khi vị tỷ phú trở lại Nhà Trắng vào tháng Giêng.

Sau đó, Donald Trump bay đến Ai Cập, nơi ông đồng chủ trì một hội nghị thượng đỉnh hòa bình về Gaza cùng với người đồng cấp Ai Cập Abdel Fattah Al Sissi. Phủ tổng thống Ai Cập cho biết hội nghị này nhằm “chấm dứt chiến tranh tại Dải Gaza, tăng cường nỗ lực thiết lập hòa bình và ổn định ở Trung Đông, và mở ra một trang mới về an ninh và ổn định khu vực”. Một “văn kiện chấm dứt chiến tranh” sẽ được ký kết. Lãnh đạo và nguyên thủ của khoảng 20 nước sẽ tham dự thượng đỉnh lần này. Tuy nhiên, Hamas, cũng như chính quyền Palestine hay Israel không có mặt. Do đó, áp lực từ phía Mỹ, các nước Ả Rập và cộng đồng quốc tế sẽ đóng vai trò quyết định nhằm bảo đảm tính bền vững của thỏa thuận này. 

Tờ Le Figaro, trong bài “Trump đến Trung Đông để ăn mừng thoả thuận hưu chiến và thả tự do cho các con tin Israel”, đã tập trung phân tích vai trò của tổng thống Mỹ trong việc thúc đẩy các bên đúc kết thỏa thuận hoà bình. Theo tờ báo, trước Donald Trump, Joe Biden đã cố gắng nhưng không thành công trong việc áp đặt một lệnh ngừng bắn tại Gaza. 

Khác với người tiền nhiệm, Donald Trump công khai ủng hộ hoàn toàn Israel, gia tăng sức ép lên Hamas. Vào tháng Hai, chỉ vài tuần sau khi nhậm chức, ông còn đề cập đến khả năng di dời dân cư Gaza sang Ai Cập hoặc Jordanie sau chiến tranh.

Ông cũng tăng cường hỗ trợ quân sự của Hoa Kỳ cho Israel, đặc biệt bằng việc giải ngân khoảng 4 tỷ đô la viện trợ. Tờ Wall Street Journal viết trong bài xã luận rằng “Joe Biden càng cố gắng hạn chế giao vũ khí cho Israel, Hamas càng không có lý do để tiến tới đàm phán (…) các phần tử khủng bố hy vọng rằng Biden sẽ buộc Israel ngừng chiến dịch nếu họ cầm cự đủ lâu.” 

Sau đó, Donald Trump tiếp tục ủng hộ Netanyahu trong cuộc chiến chống Iran vào tháng 6, bằng cách ra lệnh cho quân đội Mỹ ném bom B-2 nhằm trực tiếp vào cơ sở hạt nhân của Teheran. Nhật báo New York nhận xét rằng “Sự ủng hộ không ngừng của Donald Trump dành cho Israel đã đạt được những điều mà mọi sức ép và đe dọa từ Joe Biden không thể mang lại.”

Để thuyết phục Benyamin Netanyahu, tổng thống Mỹ đã đặc biệt tận dụng sự kiện Israel cố gắng ám sát một số lãnh đạo Hamas tham gia đàm phán tại Qatar, và chỉ báo trước cho chính quyền Cộng Hòa vào phút chót. Và rồi đến ngày 29/09, Trump chính thức trình bày kế hoạch hòa bình gồm 20 điểm trước thủ tướng Israel tại Washington. Trước sự do dự của Netanyahu, “Trump không đe dọa, ông ra lệnh,” nhà phân tích chính trị Israel Nahum Barnea giải thích trên Yedioth Ahronoth. Rõ ràng là Netanyahu đã không muốn ký thỏa thuận này, nhưng kế hoạch vẫn rất có lợi cho Israel, với việc trả tự do cho toàn bộ con tin. 

Tương lai nào cho Gaza ? 

Trong khi đó nhật báo Công giáo La Croix trong bài “Con tin trở về, thoả thuận hoà bình mong manh”, lại lo ngại về những vấn đề cấp bách cần được thảo luận trong hội nghị này. Liệu Israel có nối lại tấn công sau khi đã giải cứu xong con tin, mức độ rút quân của Israel sẽ đến đâu, vấn đề giải giáp Hamas sẽ diễn ra ra sao, v.v. Đồng quan điểm, trong bài “Ai Cập : Thượng đỉnh cho ngày sau”, tờ Libération nhận định rằng hội nghị do Cairo và Washington đồng tổ chức phải trả lời được ba câu hỏi chính : Ai sẽ cai quản vùng đất này? Ai sẽ bảo đảm an ninh? Và ai sẽ tái thiết Gaza?

Theo kế hoạch, việc quản trị sẽ tạm thời được giao cho một cơ quan gồm các chuyên gia “phi chính trị” Palestine. Những người này sẽ nằm trong “ủy ban hòa bình”, do Trump đứng đầu và có sự tham gia của cựu thủ tướng Anh Tony Blair. Chính quyền Palestine chỉ trở lại tuyến đầu sau khi được cải tổ, nhưng kế hoạch không nói rõ theo cách nào. Có một điều chắc chắn là Hamas sẽ không còn nằm trong cơ quan lãnh đạo tại Gaza. 

An ninh của dải Gaza sẽ do một “lực lượng quốc tế” đảm nhiệm. Lực lượng này sẽ chịu trách nhiệm tiếp quản dần dần khi quân đội Israel rút lui, theo các đường hướng do Trump xác định. Nhiệm vụ đầu tiên của họ sẽ là bảo đảm lệnh ngừng bắn được tuân thủ bởi cả hai phía, điều này đòi hỏi phải xác định rõ các cơ chế “tránh xung đột”. Lực lượng này sẽ bao gồm ít nhất vài ngàn binh sĩ. Thổ Nhĩ Kỳ đã bày tỏ sẵn sàng gửi quân, trong khi Hoa Kỳ dự kiến triển khai 200 binh sĩ, nhưng không phải tại Gaza. Về phần mình, Pháp nghiêng về khả năng tham gia huấn luyện và trang bị cho lực lượng cảnh sát Palestine tương lai, lực lượng sẽ từng bước thay thế lực lượng quốc tế, theo một lịch trình chưa được xác định.

Vấn đề tái thiết sẽ kéo dài nhiều năm do Gaza đã bị tàn phá nặng nề bởi các cuộc oanh tạc và chiến dịch quân sự của Israel. Theo một báo cáo của Văn phòng Điều phối Nhân đạo Liên Hiệp Quốc (OCHA) công bố vào tháng Tám, 78% các tòa nhà, gần 92% các trường học đã bị phá hủy hoặc hư hại. Hồi tháng Hai, Liên Hiệp Quốc ước tính rằng việc tái thiết sẽ tiêu tốn tối thiểu gần 50 tỷ euro. Ai Cập đã dự kiến tổ chức một hội nghị dành riêng cho vấn đề này trong những ngày tới, hoặc muộn nhất là trong vài tuần.

Lecornu học được gì từ thất bại ? 

Trở lại tình hình chính trường Pháp, nhiều báo chạy tựa về sự trở lại của Sébastien Lecornu với vai trò thủ tướng. Trong bài “Lecornu lấy lại phong độ như thế nào sau lần thất bại trước đó”, tờ La Croix phân tích những gì mà thủ tướng đã, đang và sẽ làm để thử sức một lần nữa. Đầu tiên, Lecornu đã đặt điều kiện là phải được toàn quyền lựa chọn các thành viên trong nội các của mình. Đây cũng là thông điệp mà Điện Élysée đã truyền tải cuối tuần qua, rằng từ giờ tổng thống “trao toàn quyền cho thủ tướng”. 

Danh sách các thành viên trong nhiệm kỳ đầu, kéo dài chưa đến một ngày của mình, Lecornu đã đưa ra 18 cái tên đứng đầu các bộ chủ chốt, trong đó bao gồm nhiều gương mặt nổi bật của phe Macron. Đặc biệt phải kể tới Bruno Le Maire, được chọn làm bộ trưởng Quân Lực. Việc bổ nhiệm này được cho là do tổng thống áp đặt. Với nhiệm kỳ thứ hai này, thủ tướng tuyên bố đội ngũ mới sẽ rất khác biệt. Ông khẳng định : “Chúng ta không thể tiếp tục như trước. Chúng ta cần một chính phủ tự do hơn, kể cả trong mối quan hệ với các đảng phái chính trị.”

Lợi thế thứ hai của chính phủ Lecornu II nằm ở chính cá nhân vị thủ tướng, người đã khẳng định bản thân trong suốt một tuần qua. Hậu trường cho thấy ông đã thành công trong việc thiết lập những mối quan hệ mềm dẻo với các đảng khác. Sébastien Lecornu cũng đã ghi điểm trên công chúng. Màn xuất hiện của ông trong chương trình phỏng vấn trên đài France 2, thu hút 7 triệu khán giả, được đánh giá là một thành công rõ rệt. Các viện thăm dò sau đó ghi nhận mức độ tín nhiệm của ông tăng vọt: Ipsos công bố hôm Chủ nhật mức ủng hộ tăng 11 điểm trong một tháng, đạt 27%.

Nhận thấy nguy cơ trước mắt, đảng cực hữu RN (Tập Hợp Dân Tộc) và cực tả LFI (Nước Pháp Bất Khuất) đã phát động tấn công, cáo buộc các cuộc thương lượng do thủ tướng dẫn dắt diễn ra sau lưng người dân. Để phản công, Sébastien Lecornu cam kết sẽ hành động minh bạch. “Mọi việc sẽ diễn ra trước mắt người dân Pháp. Không có thỏa thuận ngấm ngầm nào cả, mà đây là khoảnh khắc của sự thật,” ông nhấn mạnh trên Journal du Dimanche. Cựu bộ trưởng Quân Lực, vốn nổi tiếng với phong cách kín đáo và nghiêm nghị, nay dường như quyết tâm cởi bỏ lớp vỏ ấy trong vai trò mới.

Cuối cùng, lợi thế thứ ba của ông dựa trên con đường thỏa hiệp mà ông bắt đầu vạch ra. Sébastien Lecornu trước đó đã chấp nhận từ bỏ cải cách trợ cấp thất nghiệp, hạ thấp mục tiêu giảm thâm hụt công, cân nhắc một cơ chế đánh thuế người giàu, từ bỏ ý định sử dụng điều 49.3 của Hiến Pháp để thông qua ngân sách. Tối thứ Tư trên France 2, ông đã mở đường cho khả năng đình chỉ cải cách hưu trí. 

Cuba quay lại thời tiền sử ? 

Về thời sự Mỹ Latinh, nhật báo Le Figaro hôm nay có bài phóng sự về cuộc sống người dân Cuba, đất nước thường xuyên phải đối mặt với cảnh cắt điện trên diện rộng. Giữa cảnh hỗn loạn, người dân Havana đổ xô đi mua những túi bánh mì. Ở Cuba cũng không có nước máy. Mọi gia đình đều có một hoặc vài bể chứa trên mái nhà, nhưng để bơm nước vào đó cần phải có một cái máy bơm nhỏ. Và khi không có điện, thì cũng chẳng có nước, một người dân giải thích. Bà nói thêm : “Nước được cấp vào bất kỳ giờ nào. Có khi là 4 giờ sáng. Lúc đó phải dậy ngay, bật máy bơm, đổ đầy bể chứa rồi 7 giờ đi làm.”

Tình trạng phân phối hàng hóa ngày càng thắt chặt. Xăng dầu thiếu hụt. Liên lạc điện thoại và internet cực kỳ tệ. Hệ thống giao thông công cộng, vốn còn rất hiệu quả ba năm trước, gần như biến mất tại Havana. Khách du lịch thưa thớt, ngoại trừ người Canada, những người chỉ lui tới các khu Varadero và Cayos, nơi các khách sạn được trang bị máy phát điện. Ngành công nghiệp dược phẩm, vốn từng rất phát triển, nay không còn sản xuất thuốc cho thị trường nội địa. Hệ thống y tế đã bị phá vỡ kể từ đại dịch. Chính quyền liên tục đưa ra những chiến lược vụng về, như việc thống nhất tiền tệ.

Một người phụ nữ khác nhớ lại thời Fidel (Castro). Bà nói khi đó “chẳng thiếu thứ gì. Không thiếu thức ăn, điện, nước hay thuốc men (…) Còn giờ, nếu chúng tôi phàn nàn, chúng tôi sẽ bị còng tay.” Một người đàn ông khác thì nhận xét cảnh cơ cực này đều là do tổng thống Canel, ông ta khiến “khách du lịch cũng như các doanh nghiệp nước ngoài biến mất. Đến mức người ta tự hỏi liệu ông ta có phải là một phần tử phản cách mạng làm việc cho Mỹ hay không.”

Chính phủ đổ lỗi cho lệnh cấm vận của Mỹ. Donald Trump đã tăng cường các biện pháp trừng phạt đối với Cuba, hơn hai trăm bốn mươi lệnh trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông, và nhiều lệnh khác đang được dự kiến trong những tuần tới. Nhưng “các nhà máy điện này chưa từng được bảo trì, không hề có công tác bảo dưỡng. Làm sao chúng hoạt động được?” — một tài xế taxi nhấn mạnh.

Trên đảo, chẳng còn ai đổ lỗi cho lệnh cấm vận nữa. Khi người dân biểu tình đòi nước hoặc điện, họ thường nhắm vào Miguel Diaz-Canel chứ không phải Donald Trump. Chính quyền sau đó sẽ cử một xe bồn chở nước uống đến để xoa dịu dư luận. Ngày hôm sau, lực lượng an ninh lại tới để tiến hành các vụ bắt giữ.

Vào giữa tháng 9, một cư dân đã bị kết án bốn năm rưỡi tù vì cố gắng quay bằng điện thoại một hàng dài người Cuba đi mua bình gas. Các cuộc nổi dậy diễn ra nhiều nơi trong các làng mạc, nhưng thường thiếu tổ chức và phi chính trị. Hiện tại, đất nước vẫn trụ vững nhờ bàn tay sắt của chế độ và lực lượng vũ trang cách mạng. Nếu không có điều đó, Havana có lẽ đã rơi vào tay các băng nhóm vũ trang, giống như Haiti.

Theo RFI