Xu hướng sống trong những căn nhà nhỏ gọn

Những ồn ào xung quanh xu hướng nhà tí hon - phong trào kiến trúc và xã hội cổ súy thu hẹp không gian sống - đang gia tăng.

Hãy chứng kiến gần 2,5 triệu bài đăng trên Instagram với hashtag 'tinyhouse', tức 'nhà tí hon'; lượng theo dõi khổng lồ trên Internet và số lượng ngày càng nhiều phim tài liệu và phim truyền hình, chẳng hạn bộ phim Tiny House Nation phát trên Netflix, và một loạt nhiều tập về chủ đề này của kiến trúc sư và người dẫn chương trình Anh George Clarke.

Một trong những người nổi bật nhất trong số những người ủng hộ phong trào phải là Elon Musk, tỷ phú lãnh đạo Tesla.

Musk đẩy ván cược nhà nhỏ lên cao khi ông thuê một căn ở Boca Chica, Texas, trong lúc làm việc trong dự án SpaceX. "Cảm thấy ấm cúng hơn khi sống trong một ngôi nhà nhỏ," ông viết trên Twitter.

Tiêu tốn ít tài nguyên

Cũng giống như cách chủ nghĩa tối giản và việc lược bỏ bớt nắm bắt được tinh thần chủ đạo đối trọng với chủ nghĩa tiêu dùng hiển nhiên, phong trào nhà nhỏ cũng đang gặp thời.

Ý nghĩ - rằng có ít không gian và đồ đạc có thể giúp cuộc sống chúng ta có chỗ cho những điều quan trọng hơn - là ý tưởng hấp dẫn.

Nguồn gốc của phong trào nhà nhỏ có thể truy đến nhà tự nhiên học và nhà viết luận Mỹ ở Thế kỷ 19 là Henry David Thoreau, mà cuốn sách Walden (1854) của ông là sự suy tư đầy cảm hứng về cuộc sống đơn giản giữa đời sống tự nhiên.

Jay Shafer, 'cha đỡ đầu của nhà nhỏ', thúc đẩy phong trào hiện đại khi ông xây một ngôi nhà nhỏ có bánh xe và viết cuốn 'The Small House Book' vào năm 1999. Shafer thành lập công ty Tumbleweed Tiny House, trước khi bỏ đi để tập trung vào công bằng xã hội và quyền nhà ở.

Những người hâm mộ nhà nhỏ ủng hộ các giá trị xanh của mô hình này: xây dựng chúng cần ít vật liệu hơn và chúng sử dụng năng lượng cẩn thận - sử dụng năng lượng vào khoảng 20 đến 30% mức của đa số các căn nhà trung bình ở Anh, theo Tiny Housing Co, một công ty Anh.

Chúng có thể được trang bị các tấm pin mặt trời hay năng lượng gió, vì vậy chủ nhân có thể sống mà không cần phụ thuộc vào lưới điện.

Được thiết kế để di động, chúng có thể dễ được đặt gần thiên nhiên.

Kinh tế, di động, thân thiện môi trường, hướng tới cộng đồng, không trả tiền vay hàng tháng - còn gì mà bạn không thích nữa?

Chris March là người sáng lập Tiny Eco Homes, ở Northumberland, Anh, và đã sống ba năm trong một trong những thiết kế của ông, bên trong ốp gỗ thông và cổng vòm gỗ tuyết tùng.

Với diện tích 7m x 2,5m, thiết kế này có hai phòng ngủ, hai tầng và trần nhà đủ cao để ta có thể bước đi ở tầng trên. Nó được trang bị với "mọi thứ con trai tôi và tôi cần", ông nói.

Chi phí đất đai

Công ty của March sản xuất khoảng 15 ngôi nhỏ mỗi năm.

Trong số các khách hàng có David và Becky Westwood cùng con trai họ, Joss, mua mẫu nhà tiêu chuẩn có giá 50.000 bảng.

Mặc dù video họ làm cho thấy Joss chạm đầu vào trần phòng ngủ khi cậu đứng lên, họ vui mừng với căn nhà nhỏ của họ, nói rằng nó "giống hệt như sống trong một căn nhà thông thường".

Ban đầu họ đặt nó trên một khu cắm trại, với tiền thuê hàng tháng là hơn 500 bảng, và sau đó đã chuyển nó đến một trong những khu vườn của bố mẹ để khỏi phải trả tiền thuê.

Chi phí đất đai có thể là điều quan trọng cần cân nhắc (hay trở ngại) trong việc sở hữu nhà nhỏ.

March sở hữu mảnh đất nơi ông đặt căn nhà nhỏ; Ông có giấy phép quy hoạch để thường trú ở đó nhưng nói rằng: "Tôi không có ý định xây một ngôi nhà 'bình thường'. Nó có thể tốn của tôi 200.000 bảng, nhưng tôi có thể bỏ ra 60.000 bảng cho một căn nhà nhỏ và có một ngôi nhà mới toanh chỉ với 1/3 chi phí, vì vậy không cần phải nghĩ."

Chi phí mua đất cất nhà cũng như chi phí xây nhà nhỏ có thể làm chùn bước.

Một số người xoay sở bằng cách đặt nhà của mình trên đất của gia đình hay bạn bè, trong khi những người khác phải thuê đất, của nông dân chẳng hạn - tất cả cũng là để không cần phải xin giấy phép quy hoạch.

Một cách khác để né là mua đất và chuyển đổi mục đích sử dụng sang cắm trại tiện nghi hoặc nông trại nhỏ.

Tuy nhiên, March nói: "Ở Anh hầu như không thể có được giấy phép quy hoạch đầy đủ để sống trong căn nhà nhỏ toàn thời gian và để nó luôn trên đất."

Lối sống và các giá trị sống là động lực thúc đẩy chính: lãnh thổ nhà nhỏ đi kèm với suy nghĩ lại những điều gì là quan trọng, chẳng hạn củng cố cộng đồng địa phương hoặc bảo vệ môi trường; hay mong muốn dành nhiều thời gian hơn cho gia đình hoặc những hoạt động ở quy mô nhỏ.

Một số chỉ thích thiết kế nhà nhỏ gọn, bóng loáng. Tuy nhiên, đó là một thiểu số rất nhỏ ở Anh, nơi ước tính chỉ có 200 người đang sống trong những ngôi nhà nhỏ tuy mối quan tâm tới mô hình nhà nhỏ là rất lớn.

"Ai cũng nói về sống trong nhà nhỏ," March thừa nhận, "nhưng rất ít người làm được."

Nhỏ nhưng hoàn hảo

Ở các nước khác, ngành công nghiệp nhà nhỏ có vẻ đi nhanh hơn.

Ở Mỹ, ước tính có 10.000 người đang sống trong những căn nhà nhỏ. "Phong trào nhà nhỏ đang phát triển," Amy Turnbull, giám đốc American Tiny House, nói với The Spruce: "Khi nhiều người vận động để nó được chấp nhận, nhiều nơi sẽ cho phép."

David Latimer là CEO và người sáng lập New Frontier Design, được bình chọn là hãng xây dựng nhà nhỏ sang trọng tốt nhất trong giải The Spruce 2020.

David nói chuyện với BBC Culture từ xưởng của ông ở Venice Beach, California - thiết kế tối giản một cách yên tĩnh, với nhiều gỗ vàng và nhìn ra cây xanh.

Latimer ra mắt công ty - với khẩu hiệu 'sống có chủ ý' - vào năm 2015, lúc sự quan tâm đến nhà nhỏ, ông nói, "đang lan nhanh".

Ông bán được khoảng 12 đến 16 căn mỗi năm, và 5 mô hình của ông bắt đầu với Alpha, với cánh cửa kính lớn để ánh sáng tự nhiên vào, và bồn rửa đôi - 'ngôi nhà lý tưởng cho cặp đôi'.

Kế đó là mô hình Escher sang trọng, có thể ngủ được sáu người, có bàn ăn 10 người và một bể sục jacuzzi cỡ tiêu chuẩn.

Các mẫu thiết kế của ông do một kiến trúc sư xây dựng, và các thiết bị lắp đặt là loại có kích thước tiêu chuẩn ở bất cứ chỗ nào có thể.

Nội thất tiết kiệm không gian - nội dung quan trọng trong bất kỳ nhà nhỏ nào - là dấu ấn của ông.

Năm 2017, Latimer đã được chọn xây nhà cho các nạn nhân cháy rừng ở California, và nhà được trao cho một gia đình trong chương trình Good Morning America.

Một công ty khởi nghiệp mà được lên truyền hình như thế là quá đỉnh, nhưng ông vẫn ý thức được những rào cản mà ông tiếp tục phải đối mặt trên thị trường non trẻ này.

"Một trở ngại là không có cơ quan hợp pháp chính thức nào do chính phủ điều phối... và không có cơ sở nào cho vay mua nhà nhỏ," ông nói. "Và như chúng ta biết, nơi có thể xây nhà nhỏ hợp pháp cũng gặp nhiều cấm đoán."

Thân thiện với môi trường

Khách hàng của Latimer thuộc "mọi lứa tuổi, và nhiều người sống cô độc, nghỉ hưu hoặc gói gọn lại cuộc sống - nhưng đa phần là người trẻ có trình độ. Họ muốn thoát khỏi thành phố hoặc ít nhất có một nơi để tìm về".

Cỡ một nửa trong số đó tính sống trong nhà nhỏ toàn thời gian; những người khác dùng chúng như làm nhà nghỉ mát hoặc cho thuê.

"Đó là lựa chọn lối sống. Việc người ta chọn nhà nhỏ là điều cho thấy thế giới đi theo giá trị." Bền vững là giá trị quan trọng của nhiều người - chẳng hạn 'nhà nhỏ có khí thải carbon ít' - nhờ vào sử dụng năng lượng mặt trời, năng lượng gió hay nhà vệ sinh tự hoại chẳng hạn.

Và đại dịch đã tác động rõ rệt đến thị trường, ông nói.

"Chúng ta thấy nhu cầu nhà nhỏ bùng nổ ở những ai muốn kết nối lại với thiên nhiên sau thời gian bị kẹt ở các thành phố."

Họ muốn tiếp xúc trực tiếp, ông nói, cảm thấy được giải phóng sau khi bị giới hạn trong thế giới trực tuyến. "Cách sống này có thể rất gần gũi, dễ chịu, thoải mái, ấm áp."

Tuy nhiên, Latimer nói thêm: "Nhà nhỏ chắc chắn không phải ai cũng ở được. Chúng đòi hỏi hy sinh và thay đổi lối sống mới phát huy được. Nhưng hầu hết khách hàng của tôi đã nghiên cứu rất nhiều trước khi quyết định."

Mặc dù có những nhược điểm tiềm tàng, phong trào nhà nhỏ đang diễn tiến nhanh trong khi các dự án nhỏ địa phương được công bố và chia sẻ trên toàn cầu.

Chẳng hạn như dự án của Alan Dall, người gốc Scotland, vốn mắc vào tranh chấp với hội đồng ở Canterbury, New Zealand, về ngôi nhà nhỏ ông tự xây - ngôi nhà duy nhất mà bây giờ ông đủ khả năng sở hữu khi đã ở độ tuổi cuối 50, ông cho biết. Sau một vụ kiện nổi đình nổi đám, quan tòa đã ra phán quyết có lợi cho ông, tạo tiền lệ cho các chủ nhà khác trong nước.

Bước nhảy lớn

Ở Anh, các sáng kiến thú vị cũng đang được thúc đẩy. Cộng đồng Nhà nhỏ Bristol, một dự án nhà ở lợi ích cộng đồng phi lợi nhuận ở khu vực Sea Mills, đã có được sự hỗ trợ từ thị trưởng, và hội đồng thành phố đã hợp tác soạn luật quy hoạch giúp thực hiện dự án.

Rachel Butler, người sáng lập và giám đốc dự án, cho biết có kế hoạch mở cửa hàng nông sản địa phương không rác thải, tiệm giặt sinh thái, cộng với xưởng làm việc để sửa chữa và chế tạo và một nhà ăn cộng đồng.

"Kế hoạch là xây từ 12 đến 15 căn nhà, và các không gian chung quan trọng, như nhà bếp, phòng ăn, tiệm giặt ủi sinh thái, xưởng làm việc…," Butler nói. "Chúng tôi cam kết sử dụng nguồn vật liệu và lao động từ khu vực sinh học tại chỗ càng nhiều càng tốt. Chỉ thương nhân địa phương mới được tuyển".

Trong khi đó, Tiny House Scotland là đứa con tinh thần của kiến trúc sư Jonathan Avery, người thiết kế và xây dựng các kiến trúc vi mô.

Thiết kế nhà nhỏ của Avery là trung tâm của 'ngôi làng' cho người vô gia cư ở Scotland tên là Tiny House Village Edinburgh được trình làng ở Granton, Edinburgh, hồi tháng 5/2018.

Làng Social Bite đem đến môi trường sống an toàn, chi phí thấp cho tối đa 20 người trong khoảng từ 12 đến 18 tháng, với hỗ trợ chuyển sang nhà ở lâu dài sau đó.

Cảm hứng ban đầu của Avery đến từ kiến trúc Nhật Bản, 'nơi các căn hộ nhỏ thể hiện phong cách và tính thực dụng với phát thải ít'.

Để thiết kế hiệu quả, cân nhắc đầu tiên của ông rõ ràng là 'kích thước giới hạn'. Nếu đó là nhà nhỏ có bánh xe - giới hạn trọng lượng 3.500kg và chiều dài tối đa 7m - để vẫn có thể kéo đi được và đi lại hợp pháp trên đường thay vì phải trên xe rơ-moóc thấp.

Các thiết kế của ông - với hiệu quả xanh ở giữa khái niệm - được ưa chuộng đến mức các chỗ trống để xây của công ty ông đã được đặt hết đến năm 2024.

Avery đang giúp tạo ra Dự án Social Bite Village ở Edinburgh, vốn được thúc đẩy hơn nữa khi ngôi sao điện ảnh Leonardo DiCaprio tham gia gây quỹ.

Có lẽ đó là chiến thắng nhỏ trong kế hoạch, nhưng là bước nhảy lớn cho những ai cổ súy phong trào nhà nhỏ.

Theo BBC