Khi nước “Mỹ trên hết” muốn đẩy đồng minh ra ngoài các đàm phán về Ukraina

Hôm 22/08, kênh truyền hình Mỹ CNBC dựa trên một thông báo mật đã tiết lộ giám đốc Tình báo Quốc gia Mỹ, bà Tulsi Gabbard hồi cuối tháng 7 đã ra một chỉ thị cấm tất cả cơ quan tình báo Mỹ chia sẻ dữ liệu liên quan đến tiến trình đàm phán hòa bình với Nga và Ukraina với bất kỳ đối tác nào. Không chỉ các nước châu Âu, mà ngay cả liên minh tình báo “Five Eyes” gồm Anh, Canada, Úc, New Zealand, vốn được xem là “nòng cốt” trong hợp tác tình báo phương Tây từ năm 1946, cũng bị loại khỏi vòng thông tin. Quyết định này đang gây lo ngại cho các chuyên gia tình báo, theo trang Politico.

CNBC khẳng định nội dung công văn mật đã được nhiều quan chức tình báo quốc gia giấu tên xác nhận với kênh, theo đó tất cả các tài liệu liên quan đến các cuộc đàm phán về chiến tranh Ukraina  được đóng dấu "Noforn" (No foreign dissemination) tức là “Không lưu hành ở bên ngoài”. Luca Trenta, chuyên gia về tình báo tại Đại học Swansea, xứ Wales, giải thích : “Mức phân loại này áp dụng cho những thông tin mà Mỹ không muốn đưa ra khỏi lãnh thổ của mình”.

Việc đặt các hồ sơ theo phân loại “Noforn” là động thái chưa từng có, gửi đi một thông điệp lạnh lùng: khi lợi ích Mỹ được đặt lên bàn, mọi đối tác đều trở thành ngoại vi.

Đoạn tuyệt với liên minh truyền thống

Từ thời Chiến tranh Lạnh, Washington chỉ loại trừ một đồng minh nếu nước đó bị nghi ngờ “chống Liên Xô không đủ ”. Nhưng lần này, không có sự ngờ vực nào về lòng trung thành. Quyết định cắt kênh thông tin tình báo được đưa ra không vì “Five Eyes” phản bội hay không đủ độ tin cậy. Phần đông các chuyên gia cho rằng đơn giản là vì Nhà Trắng muốn toàn quyền kiểm soát một hồ sơ mang tính sống còn cho hình ảnh của Donald Trump: Hòa bình ở Ukraina theo công thức Mỹ, không có bàn tay châu Âu chen vào.

Trong logic đó, kể cả một liên minh bền chặt 80 năm cũng không phải là ngoại lệ. Đây là biểu hiện thuần túy của chủ nghĩa biệt lập kiểu Mỹ: khi Mỹ thấy cần, Mỹ đứng một mình - và buộc cả thế giới phải chấp nhận.

Trớ trêu thay, động thái này lại khiến Nga nổi lên như người được lợi nhiều nhất. Khi các đồng minh phương Tây bị đẩy ra ngoài, Kiev mất đi chỗ dựa tập thể, còn Washington thì giữ thế độc quyền trên bàn cờ đàm phán. Nhiều nhà quan sát cho rằng Trump muốn có “khoảng trống” để mặc cả trực tiếp với Vladimir Putin, thậm chí cân nhắc đặt lên bàn những điều vốn là cấm kỵ đối với châu Âu - như nhượng bộ về Donbass hay thay đổi lãnh đạo Ukraina.

Việc này không chỉ làm suy yếu vị thế của Kiev mà còn khoét sâu mối ngờ vực trong nội bộ phương Tây: nếu Washington sẵn sàng hy sinh đồng minh thân cận nhất để đạt thỏa thuận với đối thủ, thì còn liên minh nào có thể tin tưởng trọn vẹn vào Mỹ?

America First - tuyệt đối, không giới hạn

Khi Washington coi lợi ích cốt lõi của mình bị đe dọa, thì ngay cả mạng lưới hợp tác tình báo chặt chẽ nhất thế giới cũng bị gạt ra bên lề. Những liên minh mang tính “thiêng liêng” trong ký ức lịch sử chỉ còn giá trị khi không cản trở chiến lược Mỹ.

Nhưng hầu hết các chuyên gia được France 24 trích dẫn đều cho rằng sự việc này có nguy cơ để lại hậu quả lâu dài. “Đây là một minh họa cho chính sách “Nước Mỹ trên hết” trong lĩnh vực tình báo, đặt mọi liên minh quốc tế vào vị trí thứ yếu. Về lâu dài, điều này có thể phản tác dụng đối với Mỹ”, chuyên gia Philip Davies nhận định.

Thực tế, các quốc gia khác trong liên minh “Five Eyes” có thể cho rằng lợi ích của Mỹ không còn trùng khớp với lợi ích của liên minh, “điều này có thể khiến họ hạn chế việc chia sẻ thông tin với Washington nói chung”, Luca Trenta kết luận.

“America First” ở đây không chỉ là khẩu hiệu tranh cử, mà đã trở thành nguyên tắc hành xử tuyệt đối, không giới hạn, không ngoại lệ, trong mọi lĩnh vực, kể cả với đồng minh gần gũi nhất.

Theo RFI