Cuộc tranh luận đầu tiên giữa các ứng cử viên Cộng Hòa cho chức vụ tổng thống 2024 đã diễn ra đêm Thứ Tư, 23 Tháng Tám, tại Milwaukee, Wisconsin, do đài Fox tổ chức, với nhiều pha đấu đá gay cấn, ngay cả khi ứng cử viên đứng đầu các cuộc thăm dò vắng mặt.
Cuộc tranh luận sơ bộ đầu tiên của Đảng Cộng hòa sắp diễn ra, ai sẽ có mặt?
Thay vì dự cuộc tranh luận, Trump thu hình riêng một cuộc phỏng vấn dài 46 phút với Tucker Carlson, chủ sô truyền hình bảo thủ từng bị đài Fox cho thôi việc.
Hai xướng ngôn viên đài Fox là Bret Baier và Martha MacCallum điều hợp cuộc tranh luận đầu tiên này.
Cựu Phó Tổng Thống Mike Pence và cựu Thống Đốc Chris Christie tấn công tỷ phú Vivek Ramaswamy tơi bời, cho rằng doanh nhân gốc Ấn Độ tưởng mình biết nhiều mà té ra sự hiểu biết vẫn còn non nớt.
Cựu Đại Sứ Hoa Kỳ tại Liên Hiệp Quốc Nikki Haley là người phụ nữ duy nhất trên sân khấu tranh luận chính trị.
Và ngay cả khi cựu Tổng Thống Donald Trump đang phải tìm cách thoát khỏi nhiều tấm lưới luật pháp đang phủ chụp lên tương lai chính trị của ông, thì ông vẫn nhận được sự ủng hộ đồng tình của nhiều ứng cử viên đồng đảng đang tranh cử.
Có nên ân xá Trump?
Ramaswamy thách đố Pence, “Theo chân tôi mà cam kết là ngay ngày đầu [lên làm tổng thống] ông sẽ ân xá Donald Trump.”
Pence từ chối hứa hẹn chuyện tha bổng Trump mà ỡm ờ: “Tôi không rõ tại sao ông lại cho rằng Donald Trump sẽ bị kết án những tội danh đó. Đó là điểm khác biệt giữa ông và tôi. Tôi đã từng ra lệnh ân xá khi tôi là thống đốc tiểu bang Indiana. Thông thường chuyện đó theo sau phán quyết có tội và sự hối lỗi của cá nhân bị kết án.”
Trump đang đối diện với bốn vụ luận tội bao gồm hàng chục tội danh, trong đó có vụ âm mưu lật ngược kết quả bầu cử 2020 mà Pence có thể sẽ là một nhân chứng chính chống lại cựu tổng thống.
“Nếu tôi là tổng thống Hoa Kỳ, chúng tôi sẽ xem xét công bằng bất kỳ một yêu cầu ân xá nào,” Pence nói trong buổi tranh luận đêm Thứ Tư.
Có ủng hộ Trump?
Được hỏi có ứng cử viên nào ủng hộ đề cử Trump đại diện Đảng Cộng Hòa tranh chức tổng thống ngay cả khi ông bị phán có tội, có đến sáu trong tám ứng cử viên hiện diện giơ tay đồng tình. Chỉ có Christie và cựu Thống Đốc Asa Hutchinson nói thẳng là họ không còn ủng hộ cựu tổng thống nữa.
Ngôi sao đang lên Ramaswamy
Theo kết quả thăm dò dư luận thì Thống Đốc Ron DeSantis có lẽ dẫn đầu trong số các ứng cử viên có mặt trong cuộc tranh luận, nhưng người đứng thứ nhì là Ramaswamy lại là tâm điểm của các mũi dùi từ mọi hướng, chiếm hết thời lượng cả tiếng đồng hồ đầu tiên.
Ramaswamy dù sao cũng là ngôi sao đang lên, trong khi DeSantis đang có phần lu mờ đi. Nên chả trách Pence và Christie bủa vây thương gia này, cho rằng ông quá trẻ và không có đủ kinh nghiệm chính trường. Pence gọi Ramaswamy là “mới vào nghề,” còn Christie thì chê ông này là một “kẻ tài tử” mà thôi.
Hiến Pháp là tối thượng
Quay sang vụ bạo loạn Quốc Hội ngày 6 Tháng Giêng, 2021, và âm mưu lật ngược kết quả bầu cử, các ứng cử viên được hỏi là liệu Pence đã làm đúng hay không.
“Chắc chắn là đúng,” Thượng Nghị Sĩ Tim Scott nói như đinh đóng cột.
Christie, Haley, Thống Đốc Doug Burgum đồng ý với Scott, còn DeSantis thì nói vòng vo: “Vấn đề không phải là ngày 6 Tháng Giêng, 2021, mà là ngày 20 Tháng Giêng, 2025, khi tổng thống nhậm chức.” Nhưng rốt cuộc thì DeSantis cũng phải nói cho rõ là “Mike đã thi hành nhiệm vụ.”
Pence đã từ chối áp lực của Trump nhằm lật ngược kết quả thắng cử của Tổng Thống Joe Biden năm 2020 khi đứng đầu việc chứng thực kết quả bầu cử, “[Tổng Thống] bảo tôi đặt ông ấy lên trên Hiến Pháp và tôi đã chọn Hiến Pháp.”
Ủng hộ bảo vệ thai nhi
DeSantis từng ký lệnh cấm phá thai từ sáu tuần trở đi ở Florida, còn đang chờ tòa xét lại, nhưng không trả lời thẳng liệu ông có ký một lệnh tương tự áp dụng toàn liên bang, “Tôi sẽ đứng về phía sự sống. Tôi biết Wisconsin hành xử khác Texas. Tôi cũng biết Iowa và New Hampshire sẽ thực hiện khác nau. Nhưng tôi sẽ ủng hộ sự sống với tư cách thống đống và tổng thống.”
Haley cũng không trả lời trực tiếp vào câu hỏi bênh hay chống phá thai mà lập luận rằng một lệnh cấm toàn quốc sẽ khó mà kiếm đủ số phiếu trên Thượng Viện Hoa Kỳ để thông qua. Thay vì vậy, bà cho rằng nên tìm giải pháp trong một đạo luật giới hạn hơn qua những mẫu số chung mà bà cho là mọi người có thể đồng thuận.
Pence và Scott ủng hộ ngay một lệnh cấm phá thai toàn quốc, vì cần phải áp đặt như vậy thì những tiểu bang Dân Chủ mới không thể tiếp tục cho phá thai.
Tuy đã ký ban hành luật cấm phá thai từ sáu tuần trở đi ở North Dakota, Burgum là ứng cử viên duy nhất chống lại một lệnh cấm liên bang, viện cớ rằng luật đó sẽ vi phạm yếu tố trong Hiến Pháp là liên bang không can dự vào một số việc của tiểu bang.
Biến đổi khí hậu là “xạo”
Trong phần tranh luận về biến đổi khí hậu, Ramaswamy gọi đó là trò “xạo.” Ông bảo rằng, “Thực tế cho thấy có nhiều người chết vì các chính sách biến đổi khí hậu tồi tệ hơn là chết vì biến đổi khí hậu thực sự.”
Khán giả hò hét phản đối Ramaswamy. Christie cũng chỉ trích thậm tệ lối phát biểu đó, so sánh thương gia này không khá hơn ChatGPT và cựu Tổng Thống Barack Obama là bao.
Câu hỏi đặt ra là: “Quý vị có cho rằng hành vi của con người dẫn đến biến đổi khí hậu? Xin giơ tay lên nếu đồng ý.”
Chưa ai kịp giơ tay, DeSantis đã đáp trả ngay: “Chúng tôi đâu phải là học trò trong lớp. Hãy thảo luận cái đã.”
Haley sau đó kêu gọi Trung Quốc và Ấn Độ cắt bớt khí thải ô nhiễm.
Cuộc chiến Ukraine, bênh hay chống?
Đảng Cộng Hòa vẫn chia rẽ về cuộc chiến tại Ukraine, và điều này hiển hiện rõ trong cuộc tranh luận. Ramaswamy và DeSantis nói họ sẽ cắt tài trợ cho Kyiv, còn những ứng cử viên khác thì ủng hộ Hoa Kỳ giúp đỡ cho Ukraine chống lại Nga xâm lăng.
DeSantis muốn thấy các chính phủ Âu Châu góp tay nhiều hơn để cân bằng với Hoa Kỳ, nếu không thì ông sẽ bỏ rơi Ukraine.
Haley tố cáo Ramaswamy muốn “trao Ukraine cho Nga” và “để Trung Quốc ngoạm luôn Đài Loan.”
“Ông đang chọn một kẻ sát nhân” hơn là một đồng minh Hoa Kỳ, Haley nói về Tổng Thống Vladimir Putin của Nga.
“Còn tôi chúc bà thành công với sự nghiệp tương lai trong hội đồng quản trị Lockheed và Raytheon,” Ramaswamy quật lại, nhắc tới tên hai hãng sản xuất vũ khí lớn của Mỹ.
“Ông thì chẳng có kinh nghiệm gì về chính sách đối ngoại và điều này lộ hẳn ra rồi,” Haley đáp trả, một tràng pháo tay hoan hô vang lên từ phía khán giả.
Chính phủ chi tiêu quá mức
Haley tiếp tục tấn công các đối thủ về mức nợ công quốc gia được nâng cao thêm $8 ngàn tỷ thời Trump làm tổng thống, cùng với thành tích bỏ phiếu nâng trần nợ của DeSantis, Scott, và Pence trong thời gian tại chức ở Quốc Hội.
Những người Cộng Hòa, theo bà, phải chịu trách nhiệm cho nền kinh tế èo uột của Mỹ, chứ không phải Tổng Thống Biden đương nhiệm.
Haley chỉ ra rằng phe Cộng Hòa đòi tới $7.4 tỷ những món chi tiêu riêng cho địa hạt mình trong ngân sách 2024 so với mức $2.8 tỷ từ phía các nhà lập pháp Dân Chủ.
“Nói cho tôi biết, ai là người xài tiền như nước,” bà bảo. “Tôi cho rằng đã tới lúc có một kế toán viên trong Tòa Bạch Ốc.”
Haley cũng chỉ trích đạo luật chi $2.2 ngàn tỷ để phục hồi kinh tế thời Covid-19 cùng với yêu cầu các tiểu bang cho hơn 90 triệu người hưởng bảo hiểm sức khỏe Medicaid trong thời đại dịch.
Ai thắng ai thua kỳ tranh luận này?
Ramaswamy đem lại một luồng gió mới dù không có kinh nghiệm chính trường, cũng chưa từng bỏ phiếu bầu tổng thống nào từ năm 2004 đến 2020. Ông tự quảng cáo là “người duy nhất không bị mua chuộc” trong cuộc tranh luận. Pence được cảm tình vì đã đặt Hiến Pháp lên trên hết để quyết định đúng đắn trong ngày 6 Tháng Giêng, 2020, dù cho Trump làm áp lực muốn ông lật ngược kết quả bầu cử. Haley thì sắc bén trong những nhận định và phê phán các ứng cử viên khác, đồng thời quyết liệt giữ vị thế của mình. Ba người này được đài BBC cho là vượt trội trong cuộc tranh luận đêm Thứ Tư.
Ở khoảng lưng chừng thì có Scott và Christie, có vẻ ôn hòa hơn, nhiều lúc ngả nghiêng không vững lập trường, nhưng thái độ điềm tĩnh như Scott giúp ông đứng lên trên sự ồn ào gây gổ.
Những ứng cử viên còn lại, DeSantis, Hutchinson, và Burgum khá là lu mờ. DeSantis có vẻ xa rời cử tri Cộng Hòa dù thuở ban đầu ai cũng tưởng chỉ có DeSantis cạnh tranh nổi với Trump. Hutchinson suýt nữa rớt khỏi cuộc tranh luận, kể như được vớt vát là người cuối cùng hội đủ điều kiện dự tranh. Còn Burgum thì có lẽ đã trả tiền để được vào nổi vòng tranh luận kỳ này, khi cho người ta thẻ tặng quà $20 để kiếm lại $1 bỏ vào quỹ tranh cử cho đủ túc số như yêu cầu của ban tổ chức.
Kỳ tranh luận tới ở California
Đảng Cộng Hòa sẽ tổ chức cuộc tranh luận thứ nhì cho vòng bầu cử sơ bộ ở Thư Viện Tổng Thống Ronald Reagan tọa lạc tại Simi Valley, California, vào ngày 27 Tháng Chín.
Điều kiện tham gia tranh luận sẽ gắt gao hơn cho mỗi ứng cử viên.
Theo NV
Comments powered by CComment