Musk vs Ambani: Cuộc chiến internet vệ tinh giữa các tỷ phú

Sau khi chính phủ Ấn Độ thông báo tuần trước rằng thay vì đấu giá, họ sẽ trực tiếp phân bổ phổ tần vệ tinh cho băng thông rộng, cuộc chiến giữa hai vị tỷ phú càng nóng hơn.

Ông Musk trước đó đã chỉ trích mô hình đấu giá mà ông Ambani ủng hộ.

Băng thông rộng vệ tinh cung cấp internet ở bất kỳ đâu trong phạm vi phủ sóng của vệ tinh.

Điều này làm cho nó trở thành một lựa chọn đáng tin cậy cho các khu vực xa xôi hoặc nông thôn nơi các dịch vụ truyền thống như DSL (sử dụng đường dây điện thoại để truyền dữ liệu) hoặc cáp không khả dụng. Nó cũng giúp thu hẹp khoảng cách kỹ thuật số cho các khu vực hẻo lánh.

Cơ quan quản lý viễn thông của Ấn Độ vẫn chưa công bố giá phổ tần và các dịch vụ internet vệ tinh thương mại vẫn chưa bắt đầu.

Tuy nhiên, theo dự báo của công ty xếp hạng tín dụng ICRA, số thuê bao internet vệ tinh ở Ấn Độ sẽ đạt mốc hai triệu vào năm 2025.

Thị trường này khá cạnh tranh với khoảng sáu đấu thủ chính, dẫn đầu là công ty Reliance Jio của ông Ambani.

Sau khi đầu tư hàng tỷ đô la vào các cuộc đấu giá sóng vô tuyến để thống trị ngành viễn thông, Reliance Jio hiện hợp tác với SES Astra, một nhà điều hành vệ tinh hàng đầu có trụ sở tại Luxembourg.

Không giống như Starlink của ông Musk - sử dụng các vệ tinh quỹ đạo thấp (LEO) được đặt cách bề mặt Trái đất từ ​​160 đến 1.000 km để cung cấp dịch vụ nhanh hơn - SES vận hành các vệ tinh quỹ đạo trung bình (MEO) ở độ cao lớn hơn nhiều, mang lại hệ thống tiết kiệm chi phí hơn. Các bộ thu trên mặt đất nhận tín hiệu vệ tinh và xử lý thành dữ liệu internet.

Starlink của tỷ phú Elon Musk có 6.419 vệ tinh trên quỹ đạo và bốn triệu thuê bao trên 100 quốc gia. Ông đã nhắm đến việc cung cấp dịch vụ ở Ấn Độ từ năm 2021, nhưng các rào cản pháp lý đã khiến việc triển khai bị trì hoãn.

Nhiều người cho rằng nếu công ty của ông Musk tham gia vào thị trường Ấn Độ lần này thì sẽ thúc đẩy nỗ lực thu hút đầu tư nước ngoài của Thủ tướng Narendra Modi.

Điều đó cũng sẽ giúp chính phủ ông Modi cải thiện hình ảnh thành một chính phủ thân thiện với doanh nghiệp, qua đó phản bác những cáo buộc cho rằng chính sách của ông ưu ái các doanh nhân hàng đầu của Ấn Độ như ông Ambani.

Mặc dù các cuộc đấu giá đã mang lại lợi nhuận cho Ấn Độ trong quá khứ, chính phủ nước này vẫn quyết định trực tiếp phân bổ phổ tần vệ tinh lần này, tuyên bố rằng cách làm ấy phù hợp với thông lệ quốc tế.

Gareth Owen, một nhà phân tích công nghệ tại công ty Counterpoint Research, nói rằng phổ tần vệ tinh thường không được phân bổ bằng đấu giá vì chi phí liên quan có thể ảnh hưởng đến tính toán tài chính hoặc khoản đầu tư của doanh nghiệp.

Ngược lại, việc chính phủ trực tiếp phân bổ sẽ đảm bảo phổ tần được phân phối công bằng giữa các bên "đủ điều kiện", tạo cho Starlink một cơ hội để tham gia cuộc đua.

Nhưng Reliance Jio của ông Ambani cho rằng cần phải đấu giá để đảm bảo cạnh tranh công bằng, vì thiếu các quy định pháp lý rõ ràng ở Ấn Độ về cách mà các dịch vụ băng thông rộng vệ tinh có thể được cung cấp trực tiếp cho người dân.

Trong các lá thư gửi cho cơ quan quản lý viễn thông vào đầu tháng 10/2024 mà BBC xem được, Reliance Jio đã nhiều lần thúc giục tạo ra "sân chơi bình đẳng giữa các dịch vụ truy cập vệ tinh và dịch vụ truy cập mặt đất".

Công ty cũng nói thêm rằng "những tiến bộ gần đây trong công nghệ vệ tinh... đã làm mờ đáng kể ranh giới giữa mạng vệ tinh và mạng mặt đất", và rằng "các dịch vụ dựa trên vệ tinh không còn giới hạn ở những khu vực không có mạng mặt đất phục vụ".

Một lá thư nêu rõ rằng việc phân bổ phổ tần nên được thực hiện thông qua đấu giá theo luật viễn thông của Ấn Độ. Chính phủ chỉ nên trực tiếp phân bổ trong trường hợp liên quan "lợi ích công cộng, chức năng của chính phủ hay lý do kỹ thuật hoặc kinh tế mà không thể đấu giá".

Trên mạng xã hội X, ông Musk chỉ ra rằng phổ tần "đã được ITU chỉ định từ lâu là phổ tần dùng chung cho vệ tinh". Liên minh Viễn thông Quốc tế (ITU), một cơ quan của Liên Hợp Quốc về công nghệ kỹ thuật số, đặt ra các quy định toàn cầu. Ấn Độ là thành viên và cũng là bên ký kết.

Khi hãng tin Reuters đưa tin tỷ phú Mukesh Ambani đang vận động chính phủ xem xét lại lập trường của mình, tỷ phú Elon Musk đã trả lời một bài đăng trên X rằng: “Tôi sẽ gọi cho [ông Ambani] và hỏi xem liệu việc cho phép Starlink cạnh tranh để cung cấp dịch vụ internet cho người dân Ấn Độ có phải quá khó khăn không.”

Ông Owen cho rằng sự phản đối của ông Ambani đối với việc chính phủ tự phân bổ có thể xuất phát từ một lợi thế chiến lược. Ông Owen nói rằng vị tỷ phú Ấn Độ có thể "sẵn sàng trả giá cao hơn Musk", sử dụng một cuộc đấu giá để có khả năng loại Starlink khỏi thị trường nước này.

Nhưng không chỉ riêng ông Ambani ủng hộ phương thức đấu giá.

Sunil Mittal, chủ tịch của Bharti Airtel, đã nói rằng các công ty muốn phục vụ khách hàng cao cấp ở thành thị thì nên "lấy giấy phép viễn thông và mua phổ tần như mọi người khác".

Ông Mittal - nhà điều hành mạng không dây lớn thứ hai của Ấn Độ - cùng với ông Ambani, kiểm soát 80% thị trường viễn thông cả nước.

Mahesh Uppal, một chuyên gia viễn thông, nói rằng sự kháng cự như vậy là một "động thái phòng thủ nhằm tăng chi phí cho các đối thủ quốc tế mà họ coi là mối đe dọa lâu dài".

“Mặc dù không phải là đối thủ cạnh tranh ngay lập tức, nhưng công nghệ vệ tinh đang tiến triển nhanh chóng. Các công ty viễn thông [ở Ấn Độ] có doanh nghiệp mặt đất lớn lo ngại rằng vệ tinh có thể sớm trở nên cạnh tranh hơn, thách thức sự thống trị của họ,” chuyên gia Uppal nhận định.

Rõ ràng, điều đang bị đe dọa là triển vọng về thị trường rộng lớn của Ấn Độ. Theo EY-Parthenon, một công ty tư vấn, gần 40% trong số 1,4 tỷ người Ấn Độ vẫn chưa có quyền truy cập internet, với các khu vực nông thôn chiếm phần lớn trong số đó.

Để so sánh, Trung Quốc có gần 1,09 tỷ người dùng internet, nhiều hơn gần 340 triệu so với 751 triệu người của Ấn Độ, theo DataReportal, đơn vị theo dõi xu hướng trực tuyến toàn cầu.

Tỷ lệ sử dụng internet của Ấn Độ vẫn thấp hơn mức 66,2% của trung bình toàn cầu nhưng các nghiên cứu gần đây cho thấy nước này đang thu hẹp khoảng cách.

Nếu được định giá hợp lý, băng thông rộng vệ tinh có thể giúp thu hẹp một phần khoảng cách này và thậm chí hỗ trợ cho internet vạn vật (IoT), một mạng lưới kết nối các vật dụng hằng ngày với internet, cho phép chúng tương tác với nhau.

Giá cả sẽ đóng vai trò quan trọng ở Ấn Độ, nơi dữ liệu di động thuộc hàng rẻ nhất toàn cầu - chỉ 12 cent (khoảng 3.000 đồng) mỗi gigabyte, theo Thủ tướng Modi.

"Một cuộc chiến giá [với các nhà điều hành Ấn Độ] là điều không thể tránh khỏi. Musk có túi tiền sâu. Không có lý do gì mà ông ấy không thể cung cấp một năm dịch vụ miễn phí ở một số nơi để có chỗ đứng trên thị trường nội địa," Prasanto K Roy, một nhà phân tích công nghệ, bình luận.

Starlink đã giảm giá ở Kenya và Nam Phi.

Tuy nhiên, điều đó có thể không dễ dàng.

Trong một báo cáo năm 2023, EY-Parthenon chỉ ra rằng chi phí cao hơn của Starlink - gần 10 lần so với các nhà cung cấp băng thông rộng lớn của Ấn Độ - có thể khiến việc cạnh tranh trở nên khó khăn nếu không có trợ cấp chính phủ.

Cần nhiều vệ tinh LEO - loại mà Starlink vận hành - hơn để cung cấp phạm vi phủ sóng toàn cầu so với vệ tinh MEO. Điều này khiến chi phí phóng và bảo trì tăng cao.

Và một số lo ngại của các nhà điều hành Ấn Độ có thể là vô căn cứ.

"Các doanh nghiệp sẽ không bao giờ chuyển hoàn toàn sang vệ tinh trừ khi không có lựa chọn trên mặt đất. Mạng lưới trên mặt đất sẽ luôn rẻ hơn vệ tinh, ngoại trừ ở các vùng dân cư thưa thớt," ông Owen nói.

Ông Musk có thể có lợi thế tiên phong, nhưng "thị trường vệ tinh phát triển rất chậm".

Cuộc chiến giữa hai trong số những người đàn ông giàu nhất thế giới về internet không gian đã thực sự bắt đầu.

Theo BBC