Mỹ kỳ vọng nâng cấp quan hệ với Việt Nam, có thể khiến Trung Quốc khó chịu

Lo ngại phản ứng tiềm tàng từ nước láng giềng lớn hơn nhiều, Việt Nam ban đầu tỏ ra thận trọng về việc nâng cấp. Điều đó khiến chính quyền Biden phải tăng cường nỗ lực thuyết phục quốc gia Đông Nam Á này, thông qua các chuyến thăm của các thành viên cấp cao của chính phủ Hoa Kỳ trong những tháng gần đây.

Cú hích chưa từng có đã khiến Washington kỳ vọng quan hệ sẽ được nâng lên vị trí hàng đầu trong bảng xếp hạng ngoại giao của Việt Nam, cùng với Trung Quốc và Nga, từ hai bậc phía dưới như hiện nay.

Ông Biden nói điều này một cách công khai vào tháng 7 và các quan chức ở cả hai nước kể từ đó đã bày tỏ sự lạc quan một cách không chính thức về việc nâng cấp lên mức cao nhất, mặc dù không có tuyên bố chính thức nào được đưa ra từ cả hai chính phủ.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc kêu gọi Mỹ không nhắm vào “bên thứ ba” khi hợp tác với các nước khác ở châu Á.

“Chúng tôi tin rằng khi xử lý các mối quan hệ với các nước châu Á, Hoa Kỳ nên từ bỏ tâm lý ‘được ăn cả, ngã về không’ thời Chiến tranh Lạnh, tuân thủ các chuẩn mực cơ bản của quan hệ quốc tế, không nhắm vào bên thứ ba và không làm suy yếu hòa bình, ổn định, phát triển và thịnh vượng trong khu vực”, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mao Ning nói trong cuộc họp báo hàng ngày tại Bắc Kinh hôm 4/9.

Có lẽ nhằm tìm cách xoa dịu Bắc Kinh, Việt Nam đang thảo luận về các chuyến thăm cấp cao nhất tới Hà Nội sau hoặc thậm chí ngay trước khi ông Biden đến vào ngày 10 tháng 9, với các quan chức cho biết Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình hoặc Thủ tướng Lý Cường có thể gặp các nhà lãnh đạo Việt Nam trong những ngày hoặc tuần tới.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã không trả lời ngay lập tức yêu cầu bình luận về ý tưởng về chuyến thăm như vậy hôm 4/9, mặc dù họ xác nhận rằng ông Lý, chứ không phải ông Tập sẽ tham dự hội nghị thượng đỉnh các nhà lãnh đạo thế giới G20 ở Ấn Độ vào cuối tuần này.

Ông Lý cũng sẽ tham dự hội nghị thượng đỉnh ASEAN tại Jakarta diễn ra từ 5/9 tới 7/9.

Hợp tác kinh doanh?

Rủi ro về việc nâng cấp quan hệ với Washington có thể khiến Bắc Kinh không hài lòng vẫn còn cao, nhưng các nhà lãnh đạo cộng sản Việt Nam có thể đã tính toán thời điểm tốt nhất cho động thái này là ngay bây giờ vì quan hệ Mỹ với Trung Quốc “có thể sẽ trở nên tồi tệ hơn trong tương lai”, ông Lê Hồng Hiệp, nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Iseas–Yusof Ishak của Singapore, nói.

“Nền kinh tế Việt Nam rất cần được tăng cường về vốn, công nghệ và tiếp cận thị trường”, ông Alexander Vuving thuộc Trung tâm Nghiên cứu An ninh Châu Á - Thái Bình Dương Inouye có trụ sở tại Hawaii nhận định, cho rằng đó có thể là lý do chính dẫn tới việc nâng cấp quan hệ.

Ông Hiệp nói rằng việc tăng cường cung cấp quân sự của Mỹ cho Hà Nội cũng đã được thảo luận từ lâu nhưng dự kiến sẽ không có thỏa thuận ngay lập tức vì các cuộc đàm phán này cần có thời gian.

Trong khi đó, Việt Nam đang đàm phán với một số quốc gia khác để nâng cấp và mở rộng kho vũ khí chủ yếu do Nga sản xuất và gần đây đã tham gia nhiều cuộc họp quốc phòng cấp cao với các quan chức hàng đầu của Nga.

Hỗ trợ tham vọng của Việt Nam để trở thành trung tâm của ngành công nghiệp bán dẫn cũng là một phần trong nỗ lực khuyến khích của Washington, nhưng ngân quỹ có sẵn theo Đạo luật CHIPS cho đến nay vẫn còn rất hạn chế.

Ông Vũ Tú Thành, người đứng đầu văn phòng Việt Nam của Hội đồng Kinh doanh Mỹ - ASEAN nói rằng Mỹ có thể đưa ra nhiều đề nghị hơn.

Năng lượng là một lĩnh vực khác mà sự hợp tác có thể tăng cường trong khi Việt Nam chuẩn bị trở thành quốc gia đóng vai trò về Khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) và gió ngoài khơi, mặc dù sự chậm trễ về hành chính và ngân quỹ đang làm suy giảm quyết tâm của nước này.

Việc nâng cấp quan hệ được kỳ vọng sẽ thúc đẩy kế hoạch của các công ty Mỹ tại Việt Nam. Hãng sản xuất máy bay Boeing và công ty năng lượng AES có thể đưa ra thông báo trong chuyến thăm của ông Biden, những người biết về kế hoạch này cho biết.

Họ cho biết rằng Boeing hy vọng sẽ bán được tới 50 chiếc trong số 737 máy bay 737 MAX của hãng trong chuyến thăm này. Các công ty trên từ chối bình luận.

Hoa Kỳ hiện là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam và thủ tục hải quan của Hoa Kỳ có thể được nới lỏng để thúc đẩy thương mại, ông Thành từ Hội đồng Kinh doanh Hoa Kỳ - ASEAN nói.

Theo VOA